गणतन्त्रवादी अमर शहीद ः तेजबहादुर अमात्य

गणतन्त्रवादी अमर शहीद ः तेजबहादुर अमात्य

सरकारलाई ओलीको चेतावनी : दोषी उम्काउने र निर्दोष फसाउने प्रयास नगर्दा हुन्छ

सरकारलाई ओलीको चेतावनी : दोषी उम्काउने र निर्दोष फसाउने प्रयास नगर्दा हुन्छ

देश, दल र दलदल !

देश, दल र दलदल !

राजनीतिमा लागेका युवालाई सुझाव– नेता बन्नुहोस्, अनुयायी होइन

राजनीतिमा लागेका युवालाई सुझाव– नेता बन्नुहोस्, अनुयायी होइन

गगनको गनगन !

गगनको गनगन !

आफ्नै ‘हत्यारा’लाई काँधमा बाेकेर हिँड्ने नेपाली कांग्रेसलाई खुल्ला पत्र

  • दीपक राज जोशी

देशको अस्थिर राजनीति र यसले नेपाली कांग्रेसलाई कति नोक्सान पारेको छ भन्ने कुराको गतिलो उदाहरण हालसालै कांग्रेस महासमिति बैठक र यसमा सदस्यहरु बिच भएको किचलो हो। धर्मनिरपेक्ष राष्ट्र घोषणा भएको संवैधानिक व्यवस्थामा मुलुक  चल्दै आएको लामो समयपछि यसको अर्थ खोज्दा यो परिस्थितिको सिर्जना भएको हो। हामीकहाँ हाबी भएको ‘तातै खाउँ जल्दै मरौँ’ गर्ने गलत अभ्यास नै यसको जड हो। जसले नेपाली राजनीतिमा दुरदर्शिता शब्दको धज्जी उडाएको छ।

विनाशकाले विपरीत बुद्धि, निभ्ने बेलामा बत्ती चर्को बल्छ भन्छन्। मुलुकलाई धर्म निरपेक्ष बनाउनका लागि १७/१७ करोड लिने, नेपालका कलकारखाना सबै बेच्ने, चप्पल लगाएर काठमाडौं आएकाहरुले अरबौँ कमाउने, लाउडा काण्ड घटाउने, विदेशमा पैसा थुपार्ने, आफन्तलाई मात्रै पद दिने, छाेराछोरीलाई सरकारी पैसाले  विदेश पढाउनेहरु भ्रस्टाचारी भएनन्।

तर यो देशका केही नेता जसले संगठनभन्दा बाहिर केही सोचेनन् र पार्टीको भलाइको लागि जीवन समर्पण गरे तिनलाई नै भ्रस्टाचारीको बिल्ला भिराएर आफ्नो बाटो सफा गर्ने, बाहियात अभियोग लगाएर जीवनभर अकुत सम्पत्तिलाई सेतो धन बनाएर देखाउनेहरुको खुरापाती दिमागको सिकार बनाउने  काम भइरह्यो। अझ दुःख को कुरा के भने नेपाली कांग्रेसकै आफ्ना कार्याकर्ता ले पनि आफ्नै पार्टीका तिनै नेता लाई भ्रस्टाचारी भन्दै प्रचार प्रशार गर्छन् जसलाई बिभिन्न बहानामा राजनीति बाट बाहिर राखेर देश लुट्नेहरुको चहलपहल भइरहेछ।

कस्तो बिडम्बना तपाईं मेरो लेबलमा उक्लिन सक्नुहुन्न म तपाईंको लेबलमा गिर्न सक्दिन। हो ठ्याक्कै यस्तै छ अहिले नेपाली कांग्रेस भित्रको हालत। एउटा उखान छ नि सुँगुर लाई स्वर्ग जान्छस् भन्दा त्यहा पनि फोहोर चिज खान पाइन्छ भनेर भन्थ्यो रे । के गर्ने सोच नै गरीब भएका हरूबाट के नै आशा गर्न सकिन्छ र! पहिला असल मान्छे बन्ने कोशिस गर्नुहोस् । त्यस पछि कांग्रेस  कम्युनिष्ट जे बन्ने हो बन्नु होला।

यो देश मा सच्चा कांग्रेस  त्यो हो जसले चुनावमा रेणु दाहललाई बोकेर हँसिया हथाैड़ामा भोट हाल्यो, जसले बाबुराम भट्टराईलाई भोट हाले भन्ने कुरा यतिसम्म प्रचार गरियो कि लाग्यो- कांग्रेसलाई छानी-छानी मार्नेलाई नै काँधमा बाेकेर हिँड्नेहरु सच्चा  कांग्रेस नभए अरु को हुन सक्छन् ?

आजकल फेसबुक को कमेन्ट हेर्दा  नेपाली कांग्रेसका नेता र कार्यकर्ताको स्तर गिरेको देख्दा घृणा लाग्छ।  के गर्ने उमेर पुगेर बुद्धी विकास नहुने रहेछ । पार्टी बलियो र राम्रो तब हुन्छ जब तपाईं पार्टी भन्दा माथी उठेर देशको भलाई को बारेमा सोच्नु हुन्छ।

मृत्यु एक ध्रुवसत्य हाे,  जसको कारण रोग व्याधि वा आकस्मिक हुन्छ।  रोग लाग्ने विभिन्न कारणहरू हुन्छ्न् जस्तो समाजिक,  राजनैतिक, मानसिक। कांग्रेसकै होनाहार नेता खुम बहादुर खड्का को राजनीतिक जीवन विभिन्न  कारणबाट ग्रसित भयो। खुम बहादुरको मृत्युको भागिदार नेपाली कांग्रेस पनि हो। नेपाली कांग्रेसभित्रै कसलाई कसरी कसले फसायो त्यसको लेखाजोखा  समय आएपछि आफै हुन्छ।

कस्तो दुर्भाग्य  पार्टीका केही नेता जसले संगठन विस्तार गर्न कुनै कसर राखेनन्, तिनै कांग्रेसबाट पराया भए । बिडम्बना- बाबुराम, प्रचण्डहरु कांग्रेसका सहयात्री भए। अरबौं लुट्नेहरु राम्रा भए। एक दिन कांग्रेसले यसको मूल्य चुकाउनु पर्नेछ।  समयले बताउला को भ्रष्टचारी हो को होइन भनेर। युगले सत्य अोकल्ने पुस्तक जन्माउला जसले बताउनेछ को सही हो को गलत हो भनेर। कुर्नुपर्ने समय मात्रै लामो लाग्ने हो, यसको मतलब यो होइन कि सत्यको जित हुँदैन।

हुनत दोष कांग्रेस को मात्रै होइन। यहाँ सबै पार्टीका नेता र कार्याकर्ताको चरीत्र एउटै छ। तर पनि कांग्रेसकमा यसको अभ्यास धेरै छ। बहुदल आएपछि स्पष्ट बहुमत  ल्याएको नेपाली कांग्रेस आफै अगुवा बाटो हगुवा भए पछि अरु बाट के नै आशा गर्न सकिन्छ र? अनुशासन बिनाको संगठन, विचार बिनाको राजनीति ले देशको भविष्य कसरी बनाउला र? महात्मा गांधीले भनेका छन्, “बिनासिद्धान्तको राजनीति एक पाप हो।”

हाम्रा अधिकांश नेताहरू, उनीहरूको राजनीतिक विचारधाराको बाबजुद, निजी शक्ति सुरक्षित गर्न व्यस्त छन्। राजनीतिक शक्ति प्रयोग गरेर धन कमाउने, राजनैतिक परिदृश्यहरू सधैं त्यस्ता हुन्छन् जस्तो लाग्छ, तिनीहरू केवल आफ्नो स्थान परिवर्तन गर्छन् र अनावश्यक काम त्याग्न सक्दैनन्। चरित्र परिवर्तन त मुश्किलकै कुरा हो। जब सिद्धान्त मर्छ अनि विचारधारा पनि मर्छ।

नेपाल  विद्यार्थी संघले विद्यार्थीको हकहितको काम गर्दैन, तरुण दलले  देशका तरुणको बारेमा सोच्दैनन् महिला संघले महिलाको हकहितको लागि आवाज उठाउँदैनन्। आखिर केका लागि यी संगठनहरु ? आफ्नो गुट बलियो बनाउनलाइ मात्रै यी संगठनलाई परिचालन  गरिन्छ।

नेपाली कांग्रेस  पार्टी (कम्पनी) कार्यकर्ताहरू (उपभोक्ताहरू) र भोट (मूल्य) भएको छ। भोट त्यस्तो मुद्रा हो जसलाई प्रयोग गरेर नेपाली कांग्रेस पार्टी कार्यकर्ताहरू, नेताहरू उत्पादन र किनबेच गरेर हामी आफ्ना अपेक्षाहरू पूरा गर्ने सपना देख्छौँ तर कहिल्यै पार्टी कार्यकर्ताहरूको  सपना साकार हुँदैन।

कुनै बेला  प्रजातन्त्रको लागि लड्ने यि संगठनहरु  बिगत ३० बर्ष के का लागी लडेका छन्? नेपालबन्द गर्ने,  ढुंगा हान्ने प्रवृत्तिको अन्त्य भयो भने सायद यी संगठनको औचित्य समाप्त  हुनेछ। अबको भातृ संगठन कस्तो हुनुपर्छ भनेर छलफल गरेको कमै सुन्न पाइन्छ। आफ्नै र आफ्नै नेता हरुलाई गाली गरेर माथि जानेको भिड छ। न त तिनीहरुलाई सिद्धान्तको प्रबाह छ, न त विचारधारा को नै।

सबै हेर्दा लाग्छ- निष्ठा र आदर्शको राजनीति नेपाली कांग्रेसको भाग्यमा नै छैन। नेपाली कांग्रेस  र नेपालका सबै पार्टीमा निष्ठाको विचलन छ। नैतिक मूल्य र मान्यता छैन। नेपालका राजनैतिक पार्टीहरु विदेशीको गोटी भएका छन्।

सत्तामा बस्ने पार्टीले राम्रो काम कहिल्यै नगर्ने, सत्ताबाहिर बस्नै नसक्ने, रोएर कराएरै भए पनि सत्तामै टाँसिरहनुुपर्ने ! सत्तामा बसेपछि जनता बिर्सने, छोरी ज्वाइँ, सम्धी, भाञ्जाभाञ्जी, आफ्नो गुटका कार्यकर्ताहरुको मात्र हित हेर्ने। हिजो पुराना नेताहरुले तुलसी भनेर धतुरोको बिउ रोपेछन, आजकल नेपाली कांग्रेसमा  तुलसी कम र धतुरो बढी देखिन्छन्। धतुरो बाट के नै आशा गर्न सकिन्छ र ?

नेपाली कांग्रेस  पार्टी (कम्पनी) कार्यकर्ताहरू (उपभोक्ताहरू) र भोट (मूल्य) भएको छ। भोट त्यस्तो मुद्रा हो जसलाई प्रयोग गरेर नेपाली कांग्रेस  पार्टी कार्यकर्ताहरू नेताहरू उत्पादन र किनबेच गरेर हामी आफ्ना अपेक्षाहरू पूरा गर्ने सपना देख्छौँ तर कहिल्यै पार्टी कार्यकर्ताहरूको  सपना साकार हुँदैन। यो खेल सधै नै चली रहन्छ। यदि सत्य बोल्नु गलत हो भने मलाई सही देखिनु छैन। कृष्ण प्रसाद भट्टराई र गणेश मान सिंह नअट्ने नेपाली कांग्रेसको भविष्य उज्वल छैन। निष्ठा र आदर्शको लागि कृष्ण प्रसाद भट्टराई र गणेश मान सिंहले नेपाली कांग्रेस छोड्नुभयो तर निष्ठा, आदर्श छोड्नु भएन।

नेपाली कांग्रेस तब  बिग्रियो जब देखि पार्टीमा पैसाको आडमा टिकट खरिद बिक्रि  र पैसाकै आडमा चुनाव जित्न खोज्ने गलत अभ्यास शुरु भयो। नेपाली कांग्रेस एउटा पुरानो र ठुलो संगठन हो पार्टीको  चुनाब मा मत बाँडिए पनी मन बाँडिने अनी पार्टी भाँडिने काम कसैले नगर्नुहोला। यो कांग्रेसको लागि सबैभन्दा ठूलो दुर्भाग्य सावित हुन्छ। फरक केवल सोच को हो, सिढी माथि पनि जान्छ, तल पनि जान्छ। शब्दमा होइन काममा विश्वास गर्नुहोस्। फोटो खिचेर बैठकमा सजाएर काम सकाउने कांग्रेस पनि धरै देखियो। बजारमा फेसबुके कांग्रेस धेरै छन्। कांग्रेसलाई नै गाली गरेर म असल कांग्रेस हुँ भन्नेहरुको पनि कमी छैन। आजकल त्यसैले होला म र मजस्ता अरु धेरैको विचारमा बढी नै तीतोपन भेटिन्छ। आखिर इतिहास, जित्ने योद्धा हरु को घोडा न  रहेछ।

कस्तो बिडम्बना, गुटकै राजनीतिले र अहंकारले नेपाली कांग्रेस लाई खत्तम पार्ने भयो। यो पत्रमा मैले नेपाली कांग्रेसलाई विरोधको लागि बिरोध गरेको होइन। नेपाली कांग्रेस भाषण मात्र गरेर शासन गर्दै रासन कुम्ल्याउने भ्रमजीवीको मात्र नबनोस्, नेपाली कांग्रेस हामीजस्ता काम गरेर थोरै भए पनी पैसा कमाएर माम खाने श्रमजीवीको पनि  बनोस् भन्ने चाहना मात्रै हो।

मित्रहरु, अध्ययन गर्नुहोस् नेपाली कांग्रेसमा कुन नेताको पार्टीप्रति कति देन छ ? आज नेपाली कांग्रेस कमजोर भएको नीच सोच भएका कार्यकर्ता र नेताले गर्दा हो। सोच बदल्नुहोस्, सबै चीज बदलिन्छ।

Posted By News24Nepal.TV || Date: 23 December, 2018

शासकबाट पिल्सिएका हामी र मेरो देश

 दीपक राज जोशी

१७ वर्ष को लामो  अमेरिका बसाई पछि आशाका गुच्छा हरू बोकेर नेपाल फर्केको म मा वितृष्णा  हरू ले दिन प्रतिदिन धकेल्दै फेरि विदेशिन बाध्य नबनाएका भने होइनन। मानिसको जीवनमा थुप्रै अवसर र अप्ठेरा हरू आउँछन्  । म जुन देशमा बस्छु यहाँ अवसर आफ्नो बलबुतामा कमै आउने गर्छ तर अप्ठेरा हरू नचाहँदै नचाहँदै तपाईं लाई खोज्दै तपाईंका सामु आई पुग्छन।  मैले देखेको र भोगेको समाज को चित्रण गर्न गई रहेको छु। मलाई लाग्छ यो मेरो मात्र नभएर धरै जसो नेपाली को भोगाइ र बुझाइ हो ।हामीकहाँ पुलिस, न्यायालय राजनीतिज्ञ, खेलाडी, पत्रकार , सामाजिक कार्यकर्ता, डाक्टर, इन्जिनियर, मित्रता, सम्बन्ध, सबै देखाउटी बन्दैगएको छ। एकले अर्कालाई लुट्ने र धोका दिने धन्दा नै बसी सकेको छ। कहिलेकाँही लाग्छ कतै यो दुनिया नै एउटा ठूलो धोकाको संजाल त होइन? सामाजिक सञ्चालमा गरिने तल्लोस्तरको टिका टिप्पणी, माया प्रेम को नाटक गरेर बिग्रिएका परिवारहरुको बढ्दो आँकडा हेर्दा लाग्छ विश्वविद्यालयमा किन्न पाइने डिग्रीले यो समाज लाई कता लैजाँदै छ ? अरूको दुख:मा हाँस्नेहरु को भीड मा बसेर नियाल्दा लाग्छ बिस्तारै मानवता समाप्त हुँदै गैरहेको छ। अदालत न्याय दिनको लागि होइन अपराधीलाई बचाउनको लागि प्रयोग गरिन्छ। पुलिस द्वारा नै अपराधिक क्रियाकलापका प्रमाणहरु नष्ट पार्ने काम गरिन्छ। अनि लाग्छ रक्षकहरु कसरी भक्षक बन्दैछन भनेर।

गरिबी हटाउनको लागि भोट दिएर पठाएका हरुले नै तपाईंलाई अझ धेरै गरीब बनाउँछन्, संसारका सबै मानिस खराब त कसरी होलान र? सायद बहुमतको यो युगमा असल मान्छेहरू अल्पमतमा परे कि? सुकिलो कपडाको होडमा आफु लाई नाङ्गो बनाउनेहरुको भीडभाड छ यहाँ। शारीरिक अश्लिलता कपडाले छोप्छ तर अश्लिल सोच विचार लाई के ले छोप्ने ? सोच्ने बेला आएको छ। मेरो लेखाइलाई लिएर भ्रममा नपर्नुहोस् यो समाज लाई नंग्याउने मेरो कुनै इच्छा छैन किनकि यो समाज पहिला देखि नै नाङ्गो छ । जसलाई नंग्याएर म आफुलाई नीच देखाउन चाहन्न र सक्दिन पनि। तर चुपचाप बस्न पनि सकिँदैन रहेछ।किनकि म पनि यही समाजको एउटा हिस्सा हुँ। समाज बर्बादीको बाटोमा जाँदै गर्दा मलाई पनि पोल्छ यसले, सामाजिक संजालका स्टाटसका आधारमा मान्छेहरूको उर्लिएको एकतर्फी बहस सहितको कमेन्ट देख्दा त लाग्छ समाजमा न्यायाधीशहरु धेरै जन्मिसकेका छन्।

मान्छेहरू यस्ता भइसकेका छन् कि आफ्नै एकल इजलासमा सम्पूर्ण कुराहरूको फैसला गरिदिन्छन् आजकल।यस्तो लाग्छ सामाजिक संजाल भनेको सम्पूर्ण मान्छेहरूको समस्याको समाधान गर्ने इजालस हो।यसो हेर्दा लाग्दैछ देशमा न्यायिक पहुँच सम्पूर्ण जनतामा स्वतन्त्र तरिकाले दिइँदैछ र लाग्दैछ समाजमा सकारात्मक विवादको जरुरत नै छैन , सबै आफै अधिवक्ता छन्,आफै आफै न्यायाधिश, आफ्नै अदालतमा आफ्नै निर्णय सुनाई दिन्छन् र त्यही हेरेर मान्छेहरु सामाजिक संजालका स्टाटसको आधारमा विश्लेषण गरिदिन्छन् को सही अनि गलत भनेर।

राजनीति  राज्यको विकास र समृद्धिको बारेमा सोच्ने नीति  हो। नेपालमा विकासको राजनीति गर्नुपर्छ ।तर यहाँ राजनीति भनेको नेताको कुर्सी सम्हाल्ने र जनता  शोषण गर्ने व्यवसायका रूपमा परिणत भइरहेको छ ।निष्ठा र आदर्शको लागि थुप्रै पार्टी का थुप्रै नेता  हरू ले पार्टी त्याग गरे । आज नेपालका सबै राजनीतिक पार्टीमा नैतिक मूल्य र मान्यता हराएर निष्ठाको विचलन  भएको छ। राजनीति आज एउटा व्यापार भएको छ । चुनावी प्रचारप्रसारका बेला महत्वाकांक्षी सपना बाँडेर देश लुटी रहेका  छन् । हाम्रो सरकार भ्रष्ट छैन भ्रष्टाचारको लागि सरकार बनेको र चलेको छ। गभर्नमेन्ट कन्ट्रयाक्टर हो भने अपोजिसन ठेकेदार हुन्। अहिले को राजनैतिक संस्कारमा जो कोही भए पनि बाँडी चुँडी खाने परम्परा कहिले अन्त्य हुँदैन।

सबै हेर्दा लाग्छ निष्ठा र आदर्शको राजनीति नेपाली हरु भाग्यमा नै छैन। नेपाल का सबै  पार्टीमा निष्ठाको विचलन छ ।नैतिक मूल्य र मान्यता छैन। विद्यार्थी को राजनीति गर्ने ले विद्यार्थीको हकहितको काम गर्दैन ,  युवा को राजनीति गर्ने ले देशका युवाहरु को बारेमा सोच्दैनन् महिला को लागी राजनीति गर्ने ले महिलाको हकहितको लागि आवाज उठाउदैनन्। आखिर केका लागि यि संगठनहरु ? आफ्नो गुट बलियो बनाउनलाइ मात्रै यि संगठनलाई परिचालन गरिन्छ । नेपालका का पार्टी हरु  (कम्पनी) कार्यकर्ताहरू (उपभोक्ताहरू) र भोट (मूल्य) भएको छ ।भोट त्यस्तो मुद्रा हो जसलाई प्रयोग गरेर पार्टीहरु कार्यकर्ताहरू नेताहरू उत्पादन र किनबेच गरेर आफ्ना अपेक्षाहरू पूरा गर्ने सपना देख्छन तर कहिल्यै पार्टी कार्यकर्ताहरूको सपना साकार हुदैन।यो खेल निरन्तर चलीनै रहन्छ।

नेपाल यस्तो देश भएको छ जहाँ  मान्छे होइन पद बोल्छ । कुनै विषयको बारेमा   के भन्यो भन्दा पनि कसले भन्यो भन्ने महत्त्व  मानीञ्च ।पदमा बसे पछि जे बोले पनि हुन्छ , जसो गरे पनि हुन्छ । कसले के बोल्यो र के ग-यो त्यसको जवाबदेही कसैले लीन गर्दैन ।आखिर राजनीति मा लाग्न त्याग र बलिदान चाहिँदो रहेछ। फरक यत्ति हो त्यो त्याग र बलिदान को डेफिनेसन परिवर्तन भहेको रहेछ। जब जब हामी नेतृत्व को कुरा गर्छौँ , असल नेतृत्वको कमी गम्भीर समस्याको रूपमा देखा पर्छ ।

हामी यस्तो समाजमा बस्छौँ जहाँ राजनीतिज्ञ हरू किन बेच गर्नमा नै व्यस्त छन् । पैसाले किन्न सकिने सबैभन्दा उत्तम लोकतन्त्र नेपालमा छ भन्दा अत्युक्ति नह‍ोला।हाम्रो देशको लोकतन्त्रले अब बिस्तारै जनताको प्रतिनिधित्व गर्न छोडेको छ । नेपालका राजनीतिज्ञ हरू लाई सत्ता र राजनीति अब सेवा गर्ने माध्यम होइन यो केवल धन्दा बनेको छ जसको धन्दा फस्टाउन सके ठिकै छ,फस्टाउन सकेन भने लोकतान्त्रिक मान मर्यादा बचाउने कुनै लेखाजोखा नै राख्दैनन् महा महिमहरु। लोकतान्त्रिक मान मर्यादाको लाज राख्न नसके पनि कम्तीमा आफ्नो त लाज राख नेताहरू ।जनताले कुरी कुरी भनेर तिम्रा क्रियाकलापलाई इङ्गित गरिरहँदा पनि निस्फिक्रि मनमौजि गरिरहँदा अलिकति त लज्जा बोध गर।जनताको चुलोमा ग्यास छैन, धारामा पानी छैन। बिरामीले अस्पतालमा बेड पाउँदैन। स्कुलमा गतिलो पढाइ छैन। जनता सुरक्षित छैनन्।

राजतन्त्र, प्रजातन्त्र हुँदै गणतन्त्र सम्म आई पुग्दा विगत १० वर्षमा बलात्कार २५६ प्रतिशतले बढेको छ। आज हरेक दिन ४ वटा बलात्कार केस दर्ता हुन्छ । दर्ता नभएका केस हरू त अनगिन्ती छन्। बलात्कार बाहेक यौन उत्पीडित, यौन दुर्व्यवहार को त कुनै लेखा जोखा नै छैन। विगत ७ वर्षमा झन्डै ७००० बलात्कार केस दर्ता भए। यिनै केस दर्ता  भई रहँदा नेपालका सबै राजनैतिक दल हरू एक आपसमा मिलेर पालै पालो सरकार चलाइनै रहे , मानव अधिकारवादी हरू कुर्लिने रहे , महिला हकहितको लागि जुलुस निस्कन बन्द भएन, पाँच तारे होटेलमा समस्याको समाधान खोजी भई नै रह्यो तै पनि बलात्कार र महिला हिंसा भने घट्न सकेन ।

देशभक्तिको कुरा गर्ने हरू को भिड यहाँ  ठुलै छ , राष्ट्रिय स्वाभिमानको पक्षमा लड्नेहरू खोक्रो राष्ट्रवादी  भएका छन् ।खोक्रो राष्ट्रवादले तपाईँ लाई आफूले देश लागी केही नगरेपनी  गर्व गर्न र कहिल्यै नभेटेका र नचिनेका लाई व्यक्तिहरूलाई घृणा गर्न सिकाऊ छ ।  यो देशमा हामी एउटा नेताले गरिब र दलितको घरमा गएर भात खायो भने त्यो नेताको समाचार बन्छ र त्यो नेताको गुण गान गाउँछौ। खुसी तब हुन पर्छ जब त्यो गरिब र दलितले नेताले हरेक दिन खाए जस्तो खाना खान पाओस्, नेताको छोराले पढेको जस्तो स्कुलमा पढ्न पाओस्। ५ लाखको घडी हातमा लगाएर त्यही हातले ५० रुपियाँको चाउचाउ गरिब लाई दिएर गरिबी उन्मुलन  गर्ने हरु को भिडमा सबै भन्दा ठुलो व्यापार धन्दा राजनीति भएको छ भने, सबै भन्दा ठुला व्यापारी राजनीति कर्मी भएका छन् ।

मेरो देश जहाँ भविष्य बनाउनको लागी  ३५ दिन कुरेर पहिला पासपोर्ट बनाउनु पर्छ ।  तब मात्र मेरो भविष्यको ढोका देखिन्छ । हाम्रो  सामूहिक सोच नीच छ र यसरी गिरेको छ कि तेस्सको म   अनुमान नै लगाउन सक्दिन । रोग निको पार्न औषधी परिवर्तन , मान्छे  कालगतिले कम, रोगब्याधी र दुर्घटनामा बढी मर्छन् , हैजाले मान्छे मरी रहँदा पाँच तारे होटेल गरिबी निवारणको  बैठक बस्छ , समाज परिवर्तन गर्न धर्म परिवर्तन गरिन्छ , सम्बन्ध सुधार्न आफन्त नै परिवर्तन गर्नु कुनै  नौलो कुरा छैन। सपना बेच्ने मेरो देशमा सपना बेच्ने हरुको समृद्धिको बाटो गरिब र कमजोर लाई शोषण गर्नु नै भइ रहेको छ ।

भित्ता मा पोतिएका उम्मेदवार हरूको नाम , फोटो र उनीहरू ले गरेका प्रतिज्ञाहरू ले  किनिएको भोट ले आज सम्म पनि आम जनता लाई चोट भन्दा अरू केही पुगेको छैन ।शिक्षा को गुढ़स्तर   बढाउने , स्वास्थ्य सेवा र स्वास्थ्य प्रणाली को विकास गर्ने , आधारभूत आवश्यकता र सेवाहरू जनताको सामु पुरायुने , शान्ति सुरक्षा दिने, भ्रष्टाचार निंत्रण गर्ने  , गरिबी उन्मुलन गर्ने अगाडी का प्रतिज्ञाहरू कहिल्यै पुरा हुदैनन । यिनै एजेन्डामा फोहरी खेल खुल्दै सरकार चली नै रहन्छ ।राजनीतिगर्नको लागी झुटो कला कहिल्यै परिवर्तन हुँदैन , तर यसको विरुद्ध हाम्रो सहिष्णुता बिस्तारै बिस्तारै परिवर्तन मात्र   हुँदै गएको छ ।

यो समाजमा सही र गलत  होइन कमजोर र बलिया मात्र छन्। बलियाले जे गरे पनि सही हुन्छ  कमजोरलाई गरे गलत हुने परम्परा नै बसी सकेको छ ।अन्न उब्जाउने किसान आज भोको छ। घर बनाउने सिकर्मी र डकर्मीको आफू बस्ने घर छैन। कपडा सिलाउने हरू सँग आङ ढाक्न एकसरो कपडा छैन। तै पनि गाँस, बास, कपास तथा रोजगारी को नारा गुन्जिनै रहेको छ । हरेक दिन गरिबी उन्मुलनको नाउँमा गरिबकै उन्मुलन गरिँदै छ। जब तिनीहरूले  चुनाव जित्चन र सिंह दरबार मा पुग्छन्, तिनीहरूमा अहङ्कार हुन्छन् र तिनीहरूले गरेका प्रतिबद्धताहरू बिर्संचन तै पनि हाम्रो समाजले हरेक पटक राजनीतिज्ञहरूको झुटा प्रतिज्ञाहरूमा विश्वास गर्छन् । राजनीतिमा झुट: शक्तिको चालहरूको आधारभूत उपकरण हुन पुगेको छ ।नैतिकता, स्थिरता, विकासको बारेमा गफ भन्दा पनी सरकार परिवर्तन, प्रजातन्त्र , गणतन्त्र , अब प्रधानमन्त्री/ राष्ट्रपति को होला आदी इत्यादि बारे गफ सुन्दा सुन्दा  यो देश का जनताको कान पाकी सकेको छ ।

हामीले खाने खाना विषादी युक्त छ। दूध पेस्टराइज्ड, सास फेर्न हावा प्रदूषित छ, पिउने पानी प्रदूषित छ । बाटो हरू  घाम लागे धुलो, पानी परे हिलो छ ।आमाको कोख रित्तिइरहेको छ, छोरी/बुहारीको सिन्दूर पुछिएकै छ, जेठो छोरा मुग्लान पसेकै छ। छोराको बिहेमा आँगनमा धूलो उडाउँदै रतौली खेलुँला भन्ने आमा छोराको लास हेरेर कुनामा भक्कानो छोडी रोइनै रहेकी छन्। कान्छो छोराको बिहे गर्ने रहर पुरा नहुँदै बुढा बा छोराको मलामी गएकै छन् । तै पनि विभिन्न बहानामा जनयुद्धका सहिदहरुकाे सपना पूरा गर्नेछाैं भन्ने हरूले जिउन चाहने हरू लाई हरेक दिन शहीद बनाईनैरहेका छन्।

झुटो भाषण गरेर ‘खराब शासन गर्दै राशन कुमल्याउने भ्रमजीवीहरूको माझमा आफ्नै देशमा भए पनि  धेरै थोरै काम गरेर आर्जन गरेको पैसाले माम खाने श्रमजीवीको अस्तित्व बिस्तारै हराउँदै गएको छ ।सपनाका लागि सम्झौता  गर्नु पर्ने मा आफ्नै सपनासँग सम्झौता गरेर हार खाएका हरू घडी बेचेर समय सोध्दै छन् । किताब बेचेर शिक्षा लिने कोसिस गर्दै छन् । गरूँन  पनि के , सुन्दर सपना देखाएर सपना नै बेच्नेहरूको जमातमा यहाँ का मानिसले जीवन नै बदलुँन की जीवनलाई हेर्ने दृष्टिकोणलाई बदलूँन ? अब हामी संग दुइ वटा विकल्प छ , जो भइ रहेको छ त्यो हुन दिनु होस् र चुप चाप हेरेर /सहेर बस्नुहोस वा चित्त बुघ्दैन भने त्यस लाई बदलन्नको लागि आफ्नो ठाउँ बाट जिम्मेबारी लिनुहोस् र फेरि एकजुट भएर राजनीतिक, आर्थिक, सामाजिक , सांस्कृतिक एउटा नौलो  क्रान्ति को लागी जुट्नुहोस्। (लेखक आईटी विज्ञ हुन्) 

साभार : kathmandupress.comF

अस्ताउन लागेकाे गणतन्त्र, सिक्किमीकरणकाे त्रास र अबकाे बाटाे

दीपक राज जोशी

नेपाली जनताले उत्साहसाथ परिवर्तनका खातिर दिलोज्यान दिए । तर अब उनीहरू नै आफैले ल्याएको परिवर्तनले आफ्ना सपना पूरा नहुनेमा विश्वस्त हुँदै छन् गएका । बढ्दो गतिहीनता, भ्रष्टाचार, वर्गीय असमानता, धर्म र संस्कृतिको पतन केही त्यस्ता उदाहरण हुन्, जो हाम्रो समाजमा धेरै नै देखिन्छन् । यी सबैको मुख्य कारण गन्तव्यहीन राजनैतिक सङ्घर्ष नै हो । यिनै हुन्, नेपाली जनजीवनका खतरानक वास्तविकता ।

जनताहरू यस्तो निष्कर्षमा पुगेका छन् कि राजतन्त्र लोकतन्त्रभन्दा राम्रो थियो । कमसेकम एउटा राजाले राज्य गरेको थियो । आज जस्तो सयौँ राजाको लावालस्कर त थिएन ।

सरकारले चलाएका कलकारखाना बन्द छन् । आर्थिक वृद्धि ढिलो छ । असमानता बढ्दो छ । निर्यातभन्दा आयात दिन–प्रतिदिन बढ्दै छ । मन्दिर भत्किएका छन् भने नयाँ चर्च दिनानुदिन थपिँदै छन् । धर्म निरपेक्षताको नारा लिएर भ्रम फैलाउने काम भइरहेको छ, जसले सांस्कृतिक पाटोलाई ओझेलमा पारेको छ । हरेक राजनैतिक निर्णयले समाजलाई विभाजन गर्दै छ । जनताहरू यस्तो निष्कर्षमा पुगेका छन् कि राजतन्त्र लोकतन्त्रभन्दा राम्रो थियो । कमसेकम एउटा राजाले राज्य गरेको थियो । आज जस्तो सयौँ राजाको लावालस्कर त थिएन ।

हामीलाई थाहा छ, नेताहरू गलत छन् । तैपनि हामी उनीहरूको कुरा सुनिरहेका छौँ । जे भइरहेको छ त्यसको समाधान छ तर समाधान समस्याको माग हो भन्दै समाधान प्रस्ताव गर्दैमा समस्याको समाधान हुँदैन । खस्कँदै गएको लोकतन्त्रलाई बचाउनका खातिर हामी हाम्रो समाजलाई नष्ट गर्न पनि त सक्दैनौँ । लोकतान्त्रिक राजनीतिमा नैतिकताको खडेरी परेको छ । त्यही खडेरीमा अन्न बेच्नेहरू लोकतान्त्रिक जीवन बाँचिरहेका छन् र फाइदा उठाइरहेछन् खडेरीको, ताकि व्यापार फस्टाउँदै जाओस् ।

जब क्षमताहीनहरूले राजनीति गर्छन् तब त्यस समाजमा थुप्रै समस्याहरू देखा पर्छन् । अदालतले न्याय दिँदैन, पुलिसले संरक्षण गर्दैन । राजनीतिसँग जोडिएका सामाजिक र सांस्कृतिक विभेदहरु दिन–प्रतिदिन गहिरिँदै छन् । समृद्धि र सुशासन नारामा मात्र सीमित भएका छन् । भ्रष्टाचारले गर्दा देशको चरम दुरावस्था छ । राजनीतिकर्मीहरू समाजका विचारकर्ता, प्रारम्भकर्ता, परेको बेला आलोचक, समाजका सेवक र समाधान प्रदायक हुनुपर्ने हो तर यहाँ राजनीतिकर्मीहरू केवल निजी स्वार्थका कैदीबाहेक अरू केही हुन सकेका छैनन् ।

हाम्रो प्रजातान्त्रिक इतिहासमा नौलो पाना कहिल्यै थपिएन । विभिन्न कालखण्डमा कसैले चुनाव जिते कसैले हारे, नियम कानुन बनाए, त्यसलाई परिवर्तन गरे, नयाँ आशा लाग्दा नेता आए र गए, चारचोटि संविधान बन्यो तर समाज जहाँको त्यहीँ रह्यो । आखिर समाज भनेको व्यक्ति व्यक्तिबिचको सम्बन्ध नै त हो । जब यी सम्बन्धमा नैतिकताको अभाव, क्रूरता, महत्त्वाकाङ्क्षा हुन्छ तब यिनै कुराहरूलाई समाजले प्रतिबिम्बित गर्ने गर्दछ । यो प्रतिबिम्ब हाम्रो समाजमा सामाजिक सङ्गठनलाई राजनीतिक रङ्ग दिएर गरिएको दुरुपयोगको परिणाम हो ।

मौलिक प्रश्नहरूको जवाफ हरेक राजनीतिककर्मीका लागि वास्तविकतासँग सम्बन्धित हुनुपर्छ । हामीकहाँ वास्तविकतालाई आफ्नो राजनैतिक विचारका आधारमा विभिन्न तरिकामा व्यक्त गरिन्छ । त्यसले आम नागरिकहरू लामो समयदेखि राजनीति र राजनीतिकर्मीसँग असन्तुष्ट हुँदै आएका छन् ।

सिक्किमीकरणको त्रास

सीके राउतसँग जुन सहमति गरियो, त्यसले सिक्किमको घटना याद दिलाउँछ । इतिहास जस्ताको त्यस्तै दोहोरिँदैन तर इतिहासले एउटै भाकामा गीत गाउन सक्छ । आँखैअगाडि देश विखण्डन हुँदै गर्दा पनि हामी मुकदर्शक भएर बसिरहेका छौँ, यो यसरी बस्ने बेला होइन । देशलाई बाहिरी तत्त्वबाट भन्दा बढी देशभित्रै रहेका निहित स्वार्थ भएकाहरूबाट बचाउने बेला आएको छ ।

देश रहे प्रजातन्त्र, गणतन्त्र रहन्छ । देश नै रहेन भने यिनको के काम ? धेरैचोटि लेखिएका संविधानले निम्त्याएको खिचातानी, जनयुद्ध र अरू युद्धमा नेपाली मारिएका मारिएकै छन् । त्यसको अर्थ परिवर्तन अपरिहार्य छ भन्ने नै हो । अब एकचोटि सबै नेपाली नेता आफ्नो पार्टी जिताउन नभएर देश बचाउनका लागि एकजुट हुने हो कि !

जनतालाई पिउने पानी नभएका बेला ट्याङ्करको पानी खरिद गरेर गाडी धुने शासक रहेसम्म नेपालको भविष्य उज्वल हुनेछैन । शासक नै शोषक भएपछि शासकका विरुद्ध लड्नुभन्दा अरू विकल्प देखिँदैनन् । नेपालको राजनीतिक इतिहास हेर्ने हो भने शान्ति प्रक्रिया एउटा महँगो कार्य हो । त्यसैले नेपालका राजनीतिज्ञहरू हरेक कालखण्डमा हिंसाका साथमा रमाउँदै सत्तामा पुग्ने बाटो खोजिरहेका हुन्छन् ।

यता नेपाली जनताहरू शान्ति र सुशासनका लागि मतदान गर्दै आए पनि रगतको खोलो बग्ने क्रम रोकिएको छैन । हाम्रा भ्रष्ट र असक्षम राजनीतिक वर्गलाई अनुशासनको दायरामा ल्याएर समाजलाई विखण्डनबाट बचाई परिवर्तनको दिशातिर उन्मुख गर्दै विकासका बाटोमा लैजाने बेला भएको छ।

विफलताको बाटोमा लोकतन्त्र

वर्तमान लोकतन्त्र बिस्तारै विफल हुँदै छ । हामी नेपाली जनता राम्रो विचारका लागि भोट नदिएर पार्टीको विचारधारालाई भोट दिँदै आएका छौँ । विचारधारा दिने पार्टीले यहाँ देशलाई अगाडि बढाउन राम्रो विचार दिन असमर्थ भएको छ । समाजलाई भलो हुने खालको विचारका अभावमा नेपालको प्रजातन्त्ररलोकतन्त्र केवल मतदान प्रकियामा मात्र खुम्चिएको छ ।

मतदान प्रक्रिया भनेको सङ्ख्यात्मक बहुमत मात्र हो । नेकपालाई जनताले दुई तिहाइ मत दिएर पूर्ण जनादेश दिएका छन् । जनताले पाएको संवैधानिक हकलाई बेवास्ता गर्न, जनतालाई दबाउन अनि विपक्षीलाई दुस्मनका रूपमा हेर्नका लागि जनताले दुई तिहाई मत दिएका होइनन् । पूर्ण बहुमत भनेको अधिनायकवादतिरको सिकार खेल्ने साँचो होइन ।

लोकतान्त्रिक सरकारको आधारभूत सिद्धान्त भनेको कानुनको शासन, व्यक्तिगत स्वतन्त्रता र नागरिकको सम्मान हो । दमनका विरुद्ध बोल्ने लोकतान्त्रिक अधिकार मात्र नभएर नागरिक कर्तव्य र दायित्व पनि हो । नेपाल अहिले यस्तो परिस्थितिमा पुगेको छ जहाँ लोकतान्त्रिक मूल्य र मानव अधिकारलाई व्यावहारिक रूपमा बेवास्ता गरिएको छ । लोकतान्त्रिक मान्यताबाट टाढा गएका कारणले बिस्तारै निर्वाचित नेताहरूलाई जनताले अस्वीकार गर्न थालेका छन् । कतै देशको भविष्य र लोकतान्त्रिक अधिकारका लागि जनताले पुनस् लड्नुपर्ने स्थिति नआउला भन्न सकिन्न।

संसारमा नेपालले जति लोकतन्त्रका निम्ति सङ्घर्ष गरेका देशहरू कमै होलान् । तीस वर्षमा पच्चिसओटा सरकारहरू, पटकपटक लोकतन्त्रका लागि लडाइँ, जनयुद्ध सबै नेपालले बेहोरिसक्यो । अझै पनि नेपालमा लोकतन्त्र संस्थागत हुन सकेको छैन ।

हामी सबैलाई थाहा छ कि राजनैतिक पार्टीप्रति नागरिकको अविश्वास दिन–प्रतिदिन बढ्दै छ । लोकको कल्याण नगर्ने तन्त्रलाई कसरी लोकतन्त्र भन्ने ? यद्यपि लोकतान्त्रिक प्रणाली एउटा खराब प्रणाली हो, तैपनि यस प्रणालीलाई अहिलेको कालखण्डमा सर्वोत्तम प्रणाली भनिन्छ। सबैलाई मौलिक अधिकारमा समानता छ । संसारमा नेपालले जति लोकतन्त्रका निम्ति सङ्घर्ष गरेका देशहरू कमै होलान् । तीस वर्षमा पच्चिसओटा सरकारहरू, पटकपटक लोकतन्त्रका लागि लडाइँ, जनयुद्ध सबै नेपालले बेहोरिसक्यो । अझै पनि नेपालमा लोकतन्त्र संस्थागत हुन सकेको छैन ।

नेपालको लोकतन्त्र पटकपटक खतरामा पर्नुका दुईओटा कारण छन् स् पहिलो, नेपाली जनता लोकतन्त्रप्रति भोका छैनन् । दोस्रो, लोकतन्त्रको स्थायित्वका लागि समय लाग्छ र नेपाली जनतासँग धैर्य छैन।
सामान्यतया हाम्रो जस्तो गरिब देशमा धरैभन्दा धरै असमानता हुन्छ । गरिबहरूका तुलनामा आर्थिक पुँजी ९धन०, सांस्कृतिक पुँजी ९शिक्षा० र सामाजिक पुँजी सङ्कलन धनीहरूको पञ्जामा हुन्छ ।

लोकतन्त्र विनासका कारण

जनताहरू विचारलाई मतदान नगरेर विचारधाराहरू दिनेलाई मतदान गर्छन् । लोकतन्त्रको मार्ग अगाडि बढाउन नसकिने सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण पक्ष गरिबी हो ।

अब गणतन्त्र हैन देश बचाउने बेला भएको छ । लुट्तन्त्र, बलात्कार भ्रष्टाचार हुँदाहुँदै अब देशद्रोही पनि निक्ले । हुनेखाने परिवारका छोरी बुहारी र आसेपासेलाई मात्र गणतन्त्र आएछ । गरिब जस्ताको त्यस्तै छन् । राजनीति यस्तो खेल हो जहाँ राजनीति गर्नेहरूको न त कुनै स्थायी शत्रुहरू छन् न त कुनै स्थायी मित्रहरू नै । यहाँ हरेक कालखण्डमा उनीहरूको निहित स्वार्थ छ र त्यो स्वार्थ गरिब जनतालाई भर्याकङ बनाएर मात्र पूर्ति हुन्छ र भइरहेको छ । स्वार्थपूर्ति गर्ने क्रममा सही वा गलतका बारेमा कहिल्यै विचार गरिँदैन ।

वास्तविक शत्रुको पहिचान गरेर त्यसका विरुद्ध एकजुट भएर लड्नुको सट्टा एक आपसमा लड्दै मिल्दै अधिकांश समय र ऊर्जा खर्च गरेर सत्तामा बसिरहुनुबाहेक राजनीतिककर्मीको अरू काम देखिएन ।

विकासको शत्रु को ?

आर्थिक विकास र त्यसको निरन्तरता नै हाम्रो समाजको महत्त्वपूर्ण मुद्दा हुनुपर्ने हो तर कतै व्यावहारिक नभएको राजनैतिक विचारधारा नै विकासको शत्रु भएको छ । ३० वर्षसम्म आधारभूत आवश्यकता पनि पूर्ति गर्न नसक्ने देश अरूबाट होइन आफन्तबाटै गुलामी भइरहेको छ । आफ्नै हाम्रा दुस्मन भए । विभिन्न परिवर्तनमा देशलाई नै लुटेर बनेका नव धनाढ्य वर्ग प्रशस्तै भेटिन्छन् तर सिटामोल खान नपाएर जीवन गुमाउनुपर्नेहरूको जमात अझै पनि ठुलो छ ।

राजनीतिक रूपमा हामीले के पायौँ के गुमायौँ भन्दा पनि आर्थिक समृद्धिबिनाको राजनीतिक परिवर्तनले कुनै अर्थ नराख्ने रहेछ । आर्थिक विकास र त्यसको निरन्तरता नै हाम्रो समाजको महत्त्वपूर्ण सबाल हो ।

हाम्रो लोकतन्त्र थकित, भेदभावपूर्ण, तितो, अप्ठ्यारो र कहिलेकाहीँ विनाशकारी पनि छ । लोकतन्त्र एउटा प्रणाली हो, यो कसैले बनायो । या भनौँ हामीले आफ्नै समाजका आफन्तलाई मारेर ल्यायौँ । यसलाई हामीले बनायौँ र हामी बदल्न पनि सक्छौँ । यदि बदल्न सक्छौँ भने किन यसलाई अरू कुनै राम्रो प्रणालीमा प्रतिस्थापन गर्न कोसिस नगर्ने ? त्यसो गर्न सकेनौँ भने गणतन्त्र अस्ताउनेछ । स्वतन्त्रता अस्ताउनेछ ।

कांग्रेस जागरणको यथार्थ

अर्जुननरसिंह केसी

पार्टी–जागरण मौसमी वा पटके हुँदैन । अविश्रान्त जागरण पार्टीहरूको अनिवार्यता हो । जीवन्त पार्टी जमिरहेको पोखरीजस्तो गतिहीन हुन्न, बगिरहेको नदीजस्तै चलायमान हुन्छ तथा आफ्नो गतिलाई चट्टान तोडेर पनि निरन्तरता दिन्छ । जागरण निरन्तर कर्मचेतनामा अनूदित हुनुपर्छ । जागरण अभियानका क्रममा म मकवानपुर र अन्य जिल्लाका कतिपय स्थानतिर गएँ । सबै कार्यक्रममा स्थानीय तहका कार्यकर्ताको पार्टीप्रति चिन्ता, निष्ठा र समर्पण उस्तै देखियो ।नबिग्रेको जनाधार, नसुध्रेको नेतृत्वकांग्रेसको एकमहिने राष्ट्रिय जागरण गत जेठ २५ मा सकियो । अभियानका सिलसिलामा देशैभरि नौ सयभन्दा बढी कार्यक्रम भए । कार्यकर्तामा सहज जागरण यथावत् पाइयो, नेतृत्वलाई सबैको साझा प्रश्न थियो, ‘जागरण, सुधार र गतिशीलता नेतृत्वमै, खास गरी केन्द्रमा देखिनुपर्छ ।केन्द्रीय नेतृत्वमा रहनुभएका तपाईंहरूमा जागरण र एकता कहिले हुन्छ ? नेवि संघ, तरुण दल, किसान संघ, दलित संघजस्ता पार्टीको शक्ति–स्रोत मानिने महत्त्वपूर्ण भ्रातृसंस्थाहरूको अधिवेशन केले रोकेको छ ? पार्टीका विभाग, भ्रातृसंस्था र संगठनहरूलाई अस्तव्यस्त र अन्योलग्रस्त छाडेर जिल्लामा जागरण खोज्नु एकातिरको रोग अर्कोतिरको उपचारजस्तो औचित्यविहीन भएन र ?’पार्टी भन्नु नै साझा विचार हो । देश, काल, परिस्थितिसँग भिजेर आफूलाई हरबखत ताजगीकरण गर्दै लक्ष्यप्रति कटिबद्ध रहने सहयात्रा हो । प्रतिक्रियात्मक (रियाक्टिभ) होइन, स्वतः सक्रियता (प्रोएक्टिभ), उपदेश होइन, उदाहरण बन्नु जागरणको अर्थ हो । कर्मकाण्डी होइन, ‘ड्राइभिङ फोर्स’ का रूपमा पार्टीलाई सबलीकरण गर्ने हुनुपर्छ यो । लोकतन्त्रविरोधी शासकीय गतिविधिमा अंकुश लगाउने र आन्तरिक सुधार अभियान सशक्त बनाउने हुनुपर्छ ।कांग्रेसका लागि लोकतन्त्र पद्धति मात्र होइन, आत्मा हो । कांग्रेसजनको संस्कार र जीवन पद्धति हो । लोकतन्त्र आचरण र व्यवहारमा प्रदर्शित हुनुपर्छ । यसले सपनाको व्यापारका लागि झुटो विज्ञापन गर्दैन, जनजीवनलाई उपलब्धिमूलक बनाउँछ । त्यसैले लोकतन्त्र व्यवहार र विकाससँग गाँसिएको हुनुपर्छ । पार्टी नेतृत्वमा शान्ति, विकास र लोकतन्त्रलाई एकाकार गरेर लैजाने कौशल हुनुपर्छ ।कांग्रेसले धेरै वटा संघर्ष वा आन्दोलन जित्यो, इतिहासमा विजयी भयो, सिद्धान्त जित्यो, जनाधार र जनमतमा जित्यो, तर मतगणनामा पराजित भयो । कम्युनिस्टहरूले लोकप्रियता बढाएर होइन, हाम्रै गल्ती र कमजोरीले गर्दा हामी हार्‍यौँ । जनताले केही समयका लागि हाम्रो भूमिका परिवर्तन गरिदिए ।दण्डहीनता र भ्रष्टाचारको अन्त्य तथा सुशासनको सुनिश्चितता हुन् लोकतन्त्रको सार्थकता र सफलताका अनिवार्य आधार । नबिर्सौं, कांग्रेसको बाह्रौँ महाधिवेशन (२०६७ असोज) मा तालीको गडगडाहटका साथ पारित सर्वसम्मत प्रतिबद्धता थियो— भ्रष्टाचारविरुद्ध सिंगो पार्टीलाई जागरुक तथा परिचालन ।जागरण अभियानका क्रममा भुइँतहका जनता र कार्यकर्ताबाट एकस्वरमा आएको जोडदार माग थियो— पार्टीले भ्रष्टाचारविरुद्ध सशक्त आवाज किन उठाउन सकेन ? ‘लाउडा काण्ड’ मा तत्कालीन एमालेले ५७ दिनसम्म संसद ठप्प बनाउँदै सडक आन्दोलन चलाउन सक्छ भने वाइडबडी जेट खरिदमा भएको त्यत्रो भ्रष्टाचारको विरोधमा ७ दिन संसद ठप्प बनाउन किन सकेन ? ३३ केजी सुन तस्करी, बूढीगण्डकी भ्रष्टाचार काण्ड, एनसेल भ्रष्टाचारजस्ता प्रकरणमा संसदमा फगत कर्मकाण्डी विरोध किन ? यस्ता विषयमा पार्टीले कसैसँग सम्झौता गर्नु हुँदैन, जोडदार आवाज उठाउनुपर्छ र अरूको आवाजलाई पनि समेट्न सक्नुपर्छ भन्नेमा साथीहरूको साझा आवाज रह्यो ।सत्ताको पराजित मानसिकताकम्युनिस्ट पार्टीहरू पनि लोकतन्त्रकै आवरणमा छन्, तर तिनको गन्तव्य फरक छ । कम्युनिस्ट मानसिकता र संस्कार धारण गरेर लोकतन्त्रको अभ्यास गर्नु गिर्जाघरमा बसेर गीतापाठ गरे जस्तै हो । चुनावअघि असम्भव आश्वासन बाँड्ने, चुनावपछि सबै बिर्सने प्रवृत्ति लोकतान्त्रिक होइन । लोकतन्त्रको रामनामी जपेर यसका आधारभूत विशेषतालाई नै ध्वस्त पार्न कानुन बनाउने हर्कतले सरकारको कम्युनिस्ट निरंकुशताको व्यूहरचनालाई उदाङ्ग पारेको छ ।सत्तापक्ष भक्तजन, भ्रष्टजन र तस्करजनको अल्पबुद्धि र स्वार्थी गिरोहको बन्दी भएको छ । आशा नैराश्य र मोहभंगमा बदलिँदै छ । शासनमा निरंकुशताजन्य भोक जाग्नु लोकतन्त्रका निम्ति खतराको साइरन बज्नु हो । संसदीय लोकतन्त्रमा सर्वोच्च कार्यकारी भएका प्रधानमन्त्रीमा यसबारे पश्चात्ताप हुनु त कताकता, एकीकृत शासन, निरंकुशता र सर्वसत्तावादको सूत्रधार हुने उत्साह जागेको छ, जुन झन् खतरनाक हो ।आफ्नो दम्भ र अभिमान नछोड्ने, पार्टीको स्वाभिमान गुमाउन तत्पर हुने कुनै नेतृत्व सफल हुँदैन । सुविधा अनुसारको सिद्धान्त र योग्यता अनुसारको व्याख्या बोकेरहिँड्दा पार्टी बन्दैन । सत्तापक्षहोओस् वा विपक्ष, जुनसुकै पार्टीले अपनाउनुपर्ने जागरुकता यिनै हुन् ।निरंकुशता, भ्रष्टाचार र नीतिहीनताका जुन विशेषताविरुद्ध हामीले आजीवन संघर्ष गर्दै आयौँ, तिनै तत्त्व हाम्रो राजनीतिक बाटोका तगारा भएका छन् । आज नेकपाले सत्ता चलाउँदा देखिएको र हिजो हामीले चुनावमा पराजय बेहोरेको भोगाइ तथा अनुभवको तीतो यथार्थ यही हो । पार्टी व्यवस्थापनको पारदर्शिता, विधिसम्मत प्रक्रिया र सामूहिक नेतृत्वको शक्तिले मात्र लोकतान्त्रिक शासन सार्थक र सफल हुन्छ ।जागरणको मार्गदर्शनहामी कांग्रेसको इतिहासबाट गौरवान्वित हुन्छौँ । तर इतिहासतिर एकोहोरिँदै रमाएर बस्दा वर्तमानले छोडेर हिँडिसकेको हुन्छ । न इतिहास न विरासत नै निर्णायक हुन्छ भन्ने यथार्थ हालैको भारतीय निर्वाचन परिणामले पुष्टि गरेको छ । गल्ती र कमजोरीको निर्मम र कटु समीक्षा गर्दै खुला दिलले समाधानमूलक निष्कर्षमा पुग्नैपर्छ ।आफ्ना कमी–कमजोरी र गल्तीउपर इमानदारीपूर्वक गवेषणा गर्न सकेनौँ भने माने हुन्छ— हामीले खोजेको जागरण पनि निरर्थक हुन सक्छ । जागरण अभियान प्रकारान्तरले सत्याग्रह नै हो, जसमा सत्याग्रहीले अरूलाई आज्ञापालनका लागि अह्राउँदैन । हामीले पनि सत्ताको जिम्मेवारी सम्हाल्दा धेरै गल्ती गरेका छौँ, तथापि जनताविरुद्ध बेइमानी गरेका छैनौँ ।समाजवाद कांग्रेसले कसैको खल्तीबाट निकालेको चार लाइनको चिर्कटो वा लहडी प्रस्तावका आधारमा अंगीकार गरेको पार्टी–नीति होइन । छैटौँ महाधिवेशनमा जननायक बीपी कोइरालाद्वारा प्रतिपादित, पार्टी सभापति सुवर्ण शमशेरद्वारा प्रस्तावित दूरगामी, सविस्तार परिभाषित तथा व्यावहारिक प्रस्थापना थियो यो, जसको सार्थक थालनी, लोकप्रियता र सफलताका लागि सुवर्णजी लगायतका अग्रज नेताले व्यक्तिगत रूपमा समेत अतुलनीय योगदान र महँगो मूल्य चुकाउनुपरेको थियो ।कांग्रेसमा सामाजिक न्याय, समानता र सुरक्षाको खोजी गर्ने विपन्न वर्ग र निमुखा समुदायको पहिलो आकर्षण नै लोकतान्त्रिक समाजवाद हो । यसलाई झिकिदिने हो भने समाजको अन्तिम वर्ग र समुदायमा कांग्रेसप्रति कुनै आकर्षण रहँदैन । जानी–नजानी हामीले त्यतातिर ध्यान दिन सकेनौँ ।पार्टीमा लेख–पढ, चिन्तन तथा निष्कर्ष, वैचारिक पुनर्जागरण एवं ताजगीको अभ्यास मासिँदै गएको छ । निर्भीक विश्लेषण र पद्धतिको खोजीगर्ने उच्च विचारको कार्यकर्तालाई‘बढ्ता बाठो भएको’ ठान्ने प्रवृत्ति नेतृत्वमा बढ्दै गएको छ । यसै पनि कांग्रेसलाई ‘जिउँदा नेताले डुबाएको, मरेका नेताहरूले बचाएको’ भन्ने खोटबाट हामी बच्न सकेका छैनौँ ।सबभन्दा प्रभावकारी जागरण त यथाशीघ्र पार्टीको चौधौँ महाधिवेशन गर्नु नै हो । महाधिवेशन समयमै नगर्नु र कार्यकाल लम्ब्याउनु पार्टीका निम्ति घातक हुन्छ । क्षणिक स्वार्थ हेरेर हामीले अधिवेशन टार्दै र कार्यकाल अनावश्यक लम्ब्याउँदै जाने हो भने आउँदो स्थानीय निर्वाचनको मुखैमा हामी महाधिवेशनमा लाग्नुपर्ने हुन्छ ।त्यसको नतिजा के होला ? समयको अनुकूलतालाई हेक्का नराख्ने हो भने परिणाम फेरि पनि सुखद नहुन सक्छ । हालैको जागरण अभियानले दिएको निष्कर्ष र मार्गदर्शन यही हो । जागरण अभियानमा उठेका सवालहरूमा यथार्थपरक, निष्कर्ष र ठोस सम्बोधन नै हो, पार्टी एकताको मूलमन्त्र ! यही हो आन्तरिक लोकतन्त्र ।लेखक नेपाली कांग्रेसकाकेन्द्रीय सदस्य हुन् ।कान्तिपुरबाट साभार

Monarchy Or Republic?

 

The King has no ambition to interfere in political life beyond his mandate or to increase these powers. The King does not have the mercy to lead a party or any civil movement that looks like a party

June 7, 2019, 12:58 p.m. Published in Magazine Issue: VOL 12 No.20, Jun 07 –27 June, 2019 (Jestha 24, 207/074-756) Online Register Number: DOI 584

Nepal could soon become the first country in the world to abandon the republic as a form of the state within democratic normalcy and restore the monarchy. Isn’t this a very unusual hypothesis-a dilemma that has its origins since ancient times? During their long history, both the monarchy and the republic had different meanings. The Republic is a form of government that has appeared in history both in autocratic and in democratic regimes, while the monarchy has for centuries been largely part of the autocratic regime, changing its various forms, ranging from a slave, absolutist state to modern, hybrids and constitutional parliamentary monarchy.

The way things are moving, Parliamentary monarchy is a better political solution than a republic for Nepal. The restoration of the Monarchy is getting closer in Nepal. We need to wake up from the general lethargy that had been around for the last 22 years with a different political experiment which gave nothing to my very nation.

Our irritated society with an agitated system can hardly produce anything anymore. Successful nation-building should incorporate basic principles like good partners, process, Problem-solving, Purpose, People. The nation building is about people. Power, Greed, and the Love of Money do not move history. People move history. We are practicing social Darwinism, not democracy in Nepal. I can go on and on as I need someone as a guarantor of national unity.

I was raised as a democratic person. I am a Democrat, and I confess that I am absolutely ready to return to the constitutional monarchy. Can we have a referendum on the monarchy? We can’t always make the right decision, but we can make every decision right. 
We have to do it now before it gets too late. I don’t think there is anything wrong with the modern constitutional monarchy which is part of a constitutional system based on a parliamentary form of government in which the monarch has only a ceremonial role. So the monarchy cannot clean up the political class, because the parliamentary system will inherently keep all the elements of democracy. The most important aspect of freedom and democracy are identity and dignity. The day we abolished the king, we lost our identity and dignity, and since then, we have not been able to practice true democracy with freedom. Do I really need such a system? A system that consists in mandating a party cadet who will have to obey the orders of international institutions that do not obey any democracy? Who will try to pass his reforms to an assembly of corrupt representatives?

Every citizen has the duty. We must all be aware of our history and the behavior of our policies, the quality of our vote, the system and therefore, our quality of life. Let’s not choose anything blindly. What we have is not a democracy. It’s a lottery. We are not treated as citizens. The problem of the republic is that an aristocratic fate of real parasites, parvenus, took control. Republican Nepal, which is not really a republic but plutocracy held by an oligarchy without nobility, is an occupied country.

The King has no ambition to interfere in political life beyond his mandate or to increase these powers. The King does not have the mercy to lead a party or any civil movement that looks like a party. Arguments never cease to stop in our country. The Nepalese still need to realize that a republic would cost the taxpayer more than a royal family. The republic is not politically and morally defensible for us. In reality, a Republic would be cheaper than a Monarchy, but this is not happening to our country. Based on the data from the last 10 years, the government has spent 10 Arab but in 250 years, only 9 Crore. Thus, we can say that Monarchy cost us less than the president! This issue has made Money saving one of the main arguments against the restoration of the monarchy. The fact is that the elected president is spending as much as the king or more than him. However, the issue is not only that. What many don’t know is that after every four years, the president gets a lifelong retirement so we practically will have several presidents at the same time, while in the case of the monarchy there is just one ruler, just one king.

Let us talk about the cost of the election. Every four years, the president is elected. It is simple mathematics that if a direct election takes place, the institution of the king would cost taxpayers less than the institution of the president. Hence, I believe now that a king would give a better image of my nation than a president. The monarchy seems to me as an antidote to Nepal. The Monarchy represents the plurality of identity and the constant renewal within continuity. Monarchy might not be a perfect system, but it is the best for a country like Nepal. The way things are moving, it has been proven that the monarchy in Nepal was more democratic than a republic!

अस्ताउन लागेकाे गणतन्त्र, सिक्किमीकरणकाे त्रास र अबकाे बाटाे

प्रकाशित मिति : Apr 28, 2019 news24nepal.tv

  • दीपक राज जोशी

नेपाली जनताले उत्साहसाथ परिवर्तनका खातिर दिलोज्यान दिए । तर अब उनीहरू नै आफैले ल्याएको परिवर्तनले आफ्ना सपना पूरा नहुनेमा विश्वस्त हुँदै छन् गएका । बढ्दो गतिहीनता, भ्रष्टाचार, वर्गीय असमानता, धर्म र संस्कृतिको पतन केही त्यस्ता उदाहरण हुन्, जो हाम्रो समाजमा धेरै नै देखिन्छन् । यी सबैको मुख्य कारण गन्तव्यहीन राजनैतिक सङ्घर्ष नै हो । यिनै हुन्, नेपाली जनजीवनका खतरानक वास्तविकता ।

जनताहरू यस्तो निष्कर्षमा पुगेका छन् कि राजतन्त्र लोकतन्त्रभन्दा राम्रो थियो । कमसेकम एउटा राजाले राज्य गरेको थियो । आज जस्तो सयौँ राजाको लावालस्कर त थिएन ।

सरकारले चलाएका कलकारखाना बन्द छन् । आर्थिक वृद्धि ढिलो छ । असमानता बढ्दो छ । निर्यातभन्दा आयात दिन–प्रतिदिन बढ्दै छ । मन्दिर भत्किएका छन् भने नयाँ चर्च दिनानुदिन थपिँदै छन् । धर्म निरपेक्षताको नारा लिएर भ्रम फैलाउने काम भइरहेको छ, जसले सांस्कृतिक पाटोलाई ओझेलमा पारेको छ । हरेक राजनैतिक निर्णयले समाजलाई विभाजन गर्दै छ । जनताहरू यस्तो निष्कर्षमा पुगेका छन् कि राजतन्त्र लोकतन्त्रभन्दा राम्रो थियो । कमसेकम एउटा राजाले राज्य गरेको थियो । आज जस्तो सयौँ राजाको लावालस्कर त थिएन ।

हामीलाई थाहा छ, नेताहरू गलत छन् । तैपनि हामी उनीहरूको कुरा सुनिरहेका छौँ । जे भइरहेको छ त्यसको समाधान छ तर समाधान समस्याको माग हो भन्दै समाधान प्रस्ताव गर्दैमा समस्याको समाधान हुँदैन । खस्कँदै गएको लोकतन्त्रलाई बचाउनका खातिर हामी हाम्रो समाजलाई नष्ट गर्न पनि त सक्दैनौँ । लोकतान्त्रिक राजनीतिमा नैतिकताको खडेरी परेको छ । त्यही खडेरीमा अन्न बेच्नेहरू लोकतान्त्रिक जीवन बाँचिरहेका छन् र फाइदा उठाइरहेछन् खडेरीको, ताकि व्यापार फस्टाउँदै जाओस् ।

जब क्षमताहीनहरूले राजनीति गर्छन् तब त्यस समाजमा थुप्रै समस्याहरू देखा पर्छन् । अदालतले न्याय दिँदैन, पुलिसले संरक्षण गर्दैन । राजनीतिसँग जोडिएका सामाजिक र सांस्कृतिक विभेदहरु दिन–प्रतिदिन गहिरिँदै छन् । समृद्धि र सुशासन नारामा मात्र सीमित भएका छन् । भ्रष्टाचारले गर्दा देशको चरम दुरावस्था छ । राजनीतिकर्मीहरू समाजका विचारकर्ता, प्रारम्भकर्ता, परेको बेला आलोचक, समाजका सेवक र समाधान प्रदायक हुनुपर्ने हो तर यहाँ राजनीतिकर्मीहरू केवल निजी स्वार्थका कैदीबाहेक अरू केही हुन सकेका छैनन् ।

हाम्रो प्रजातान्त्रिक इतिहासमा नौलो पाना कहिल्यै थपिएन । विभिन्न कालखण्डमा कसैले चुनाव जिते कसैले हारे, नियम कानुन बनाए, त्यसलाई परिवर्तन गरे, नयाँ आशा लाग्दा नेता आए र गए, चारचोटि संविधान बन्यो तर समाज जहाँको त्यहीँ रह्यो । आखिर समाज भनेको व्यक्ति व्यक्तिबिचको सम्बन्ध नै त हो । जब यी सम्बन्धमा नैतिकताको अभाव, क्रूरता, महत्त्वाकाङ्क्षा हुन्छ तब यिनै कुराहरूलाई समाजले प्रतिबिम्बित गर्ने गर्दछ । यो प्रतिबिम्ब हाम्रो समाजमा सामाजिक सङ्गठनलाई राजनीतिक रङ्ग दिएर गरिएको दुरुपयोगको परिणाम हो ।

मौलिक प्रश्नहरूको जवाफ हरेक राजनीतिककर्मीका लागि वास्तविकतासँग सम्बन्धित हुनुपर्छ । हामीकहाँ वास्तविकतालाई आफ्नो राजनैतिक विचारका आधारमा विभिन्न तरिकामा व्यक्त गरिन्छ । त्यसले आम नागरिकहरू लामो समयदेखि राजनीति र राजनीतिकर्मीसँग असन्तुष्ट हुँदै आएका छन् ।

सिक्किमीकरणको त्रास

सीके राउतसँग जुन सहमति गरियो, त्यसले सिक्किमको घटना याद दिलाउँछ । इतिहास जस्ताको त्यस्तै दोहोरिँदैन तर इतिहासले एउटै भाकामा गीत गाउन सक्छ । आँखैअगाडि देश विखण्डन हुँदै गर्दा पनि हामी मुकदर्शक भएर बसिरहेका छौँ, यो यसरी बस्ने बेला होइन । देशलाई बाहिरी तत्त्वबाट भन्दा बढी देशभित्रै रहेका निहित स्वार्थ भएकाहरूबाट बचाउने बेला आएको छ ।

देश रहे प्रजातन्त्र, गणतन्त्र रहन्छ । देश नै रहेन भने यिनको के काम ? धेरैचोटि लेखिएका संविधानले निम्त्याएको खिचातानी, जनयुद्ध र अरू युद्धमा नेपाली मारिएका मारिएकै छन् । त्यसको अर्थ परिवर्तन अपरिहार्य छ भन्ने नै हो । अब एकचोटि सबै नेपाली नेता आफ्नो पार्टी जिताउन नभएर देश बचाउनका लागि एकजुट हुने हो कि !

जनतालाई पिउने पानी नभएका बेला ट्याङ्करको पानी खरिद गरेर गाडी धुने शासक रहेसम्म नेपालको भविष्य उज्वल हुनेछैन । शासक नै शोषक भएपछि शासकका विरुद्ध लड्नुभन्दा अरू विकल्प देखिँदैनन् । नेपालको राजनीतिक इतिहास हेर्ने हो भने शान्ति प्रक्रिया एउटा महँगो कार्य हो । त्यसैले नेपालका राजनीतिज्ञहरू हरेक कालखण्डमा हिंसाका साथमा रमाउँदै सत्तामा पुग्ने बाटो खोजिरहेका हुन्छन् ।

यता नेपाली जनताहरू शान्ति र सुशासनका लागि मतदान गर्दै आए पनि रगतको खोलो बग्ने क्रम रोकिएको छैन । हाम्रा भ्रष्ट र असक्षम राजनीतिक वर्गलाई अनुशासनको दायरामा ल्याएर समाजलाई विखण्डनबाट बचाई परिवर्तनको दिशातिर उन्मुख गर्दै विकासका बाटोमा लैजाने बेला भएको छ।

विफलताको बाटोमा लोकतन्त्र

वर्तमान लोकतन्त्र बिस्तारै विफल हुँदै छ । हामी नेपाली जनता राम्रो विचारका लागि भोट नदिएर पार्टीको विचारधारालाई भोट दिँदै आएका छौँ । विचारधारा दिने पार्टीले यहाँ देशलाई अगाडि बढाउन राम्रो विचार दिन असमर्थ भएको छ । समाजलाई भलो हुने खालको विचारका अभावमा नेपालको प्रजातन्त्ररलोकतन्त्र केवल मतदान प्रकियामा मात्र खुम्चिएको छ । 

मतदान प्रक्रिया भनेको सङ्ख्यात्मक बहुमत मात्र हो । नेकपालाई जनताले दुई तिहाइ मत दिएर पूर्ण जनादेश दिएका छन् । जनताले पाएको संवैधानिक हकलाई बेवास्ता गर्न, जनतालाई दबाउन अनि विपक्षीलाई दुस्मनका रूपमा हेर्नका लागि जनताले दुई तिहाई मत दिएका होइनन् । पूर्ण बहुमत भनेको अधिनायकवादतिरको सिकार खेल्ने साँचो होइन ।

लोकतान्त्रिक सरकारको आधारभूत सिद्धान्त भनेको कानुनको शासन, व्यक्तिगत स्वतन्त्रता र नागरिकको सम्मान हो । दमनका विरुद्ध बोल्ने लोकतान्त्रिक अधिकार मात्र नभएर नागरिक कर्तव्य र दायित्व पनि हो । नेपाल अहिले यस्तो परिस्थितिमा पुगेको छ जहाँ लोकतान्त्रिक मूल्य र मानव अधिकारलाई व्यावहारिक रूपमा बेवास्ता गरिएको छ । लोकतान्त्रिक मान्यताबाट टाढा गएका कारणले बिस्तारै निर्वाचित नेताहरूलाई जनताले अस्वीकार गर्न थालेका छन् । कतै देशको भविष्य र लोकतान्त्रिक अधिकारका लागि जनताले पुनस् लड्नुपर्ने स्थिति नआउला भन्न सकिन्न।

संसारमा नेपालले जति लोकतन्त्रका निम्ति सङ्घर्ष गरेका देशहरू कमै होलान् । तीस वर्षमा पच्चिसओटा सरकारहरू, पटकपटक लोकतन्त्रका लागि लडाइँ, जनयुद्ध सबै नेपालले बेहोरिसक्यो । अझै पनि नेपालमा लोकतन्त्र संस्थागत हुन सकेको छैन ।

हामी सबैलाई थाहा छ कि राजनैतिक पार्टीप्रति नागरिकको अविश्वास दिन–प्रतिदिन बढ्दै छ । लोकको कल्याण नगर्ने तन्त्रलाई कसरी लोकतन्त्र भन्ने ? यद्यपि लोकतान्त्रिक प्रणाली एउटा खराब प्रणाली हो, तैपनि यस प्रणालीलाई अहिलेको कालखण्डमा सर्वोत्तम प्रणाली भनिन्छ। सबैलाई मौलिक अधिकारमा समानता छ । संसारमा नेपालले जति लोकतन्त्रका निम्ति सङ्घर्ष गरेका देशहरू कमै होलान् । तीस वर्षमा पच्चिसओटा सरकारहरू, पटकपटक लोकतन्त्रका लागि लडाइँ, जनयुद्ध सबै नेपालले बेहोरिसक्यो । अझै पनि नेपालमा लोकतन्त्र संस्थागत हुन सकेको छैन ।

नेपालको लोकतन्त्र पटकपटक खतरामा पर्नुका दुईओटा कारण छन् स् पहिलो, नेपाली जनता लोकतन्त्रप्रति भोका छैनन् । दोस्रो, लोकतन्त्रको स्थायित्वका लागि समय लाग्छ र नेपाली जनतासँग धैर्य छैन।
सामान्यतया हाम्रो जस्तो गरिब देशमा धरैभन्दा धरै असमानता हुन्छ । गरिबहरूका तुलनामा आर्थिक पुँजी ९धन०, सांस्कृतिक पुँजी ९शिक्षा० र सामाजिक पुँजी सङ्कलन धनीहरूको पञ्जामा हुन्छ ।

लोकतन्त्र विनासका कारण

जनताहरू विचारलाई मतदान नगरेर विचारधाराहरू दिनेलाई मतदान गर्छन् । लोकतन्त्रको मार्ग अगाडि बढाउन नसकिने सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण पक्ष गरिबी हो ।

अब गणतन्त्र हैन देश बचाउने बेला भएको छ । लुट्तन्त्र, बलात्कार भ्रष्टाचार हुँदाहुँदै अब देशद्रोही पनि निक्ले । हुनेखाने परिवारका छोरी बुहारी र आसेपासेलाई मात्र गणतन्त्र आएछ । गरिब जस्ताको त्यस्तै छन् । राजनीति यस्तो खेल हो जहाँ राजनीति गर्नेहरूको न त कुनै स्थायी शत्रुहरू छन् न त कुनै स्थायी मित्रहरू नै । यहाँ हरेक कालखण्डमा उनीहरूको निहित स्वार्थ छ र त्यो स्वार्थ गरिब जनतालाई भर्याकङ बनाएर मात्र पूर्ति हुन्छ र भइरहेको छ । स्वार्थपूर्ति गर्ने क्रममा सही वा गलतका बारेमा कहिल्यै विचार गरिँदैन ।

वास्तविक शत्रुको पहिचान गरेर त्यसका विरुद्ध एकजुट भएर लड्नुको सट्टा एक आपसमा लड्दै मिल्दै अधिकांश समय र ऊर्जा खर्च गरेर सत्तामा बसिरहुनुबाहेक राजनीतिककर्मीको अरू काम देखिएन ।

विकासको शत्रु को ?

आर्थिक विकास र त्यसको निरन्तरता नै हाम्रो समाजको महत्त्वपूर्ण मुद्दा हुनुपर्ने हो तर कतै व्यावहारिक नभएको राजनैतिक विचारधारा नै विकासको शत्रु भएको छ । ३० वर्षसम्म आधारभूत आवश्यकता पनि पूर्ति गर्न नसक्ने देश अरूबाट होइन आफन्तबाटै गुलामी भइरहेको छ । आफ्नै हाम्रा दुस्मन भए । विभिन्न परिवर्तनमा देशलाई नै लुटेर बनेका नव धनाढ्य वर्ग प्रशस्तै भेटिन्छन् तर सिटामोल खान नपाएर जीवन गुमाउनुपर्नेहरूको जमात अझै पनि ठुलो छ ।

राजनीतिक रूपमा हामीले के पायौँ के गुमायौँ भन्दा पनि आर्थिक समृद्धिबिनाको राजनीतिक परिवर्तनले कुनै अर्थ नराख्ने रहेछ । आर्थिक विकास र त्यसको निरन्तरता नै हाम्रो समाजको महत्त्वपूर्ण सबाल हो ।

हाम्रो लोकतन्त्र थकित, भेदभावपूर्ण, तितो, अप्ठ्यारो र कहिलेकाहीँ विनाशकारी पनि छ । लोकतन्त्र एउटा प्रणाली हो, यो कसैले बनायो । या भनौँ हामीले आफ्नै समाजका आफन्तलाई मारेर ल्यायौँ । यसलाई हामीले बनायौँ र हामी बदल्न पनि सक्छौँ । यदि बदल्न सक्छौँ भने किन यसलाई अरू कुनै राम्रो प्रणालीमा प्रतिस्थापन गर्न कोसिस नगर्ने ? त्यसो गर्न सकेनौँ भने गणतन्त्र अस्ताउनेछ । स्वतन्त्रता अस्ताउनेछ ।

Kleptocracy

Kleptocracy comes from the Greek words, “kleptes” (meaning ‘thieves’) and “kratos” (meaning ‘strength’). Thus, a kleptocratic government is a group of political body where officials are politically corrupt and financially self-interested.

By :Deepak Raj Joshi

March 4, 2019, 1:42 p.m. Published in Magazine Issue: VOL 12 No.14, March 01, 2019 (Falgun. 17 2075) Online Register Number: DOI 584/074-75

The personal responsibility of politicians for their actions is closely related to the notion of political responsibility, but at the same time, these two forms of responsibility must be distinguished from one another. In other words, understanding the notion of political responsibility is closely related to how society generally understands politics. Unlike other forms of government such as democracy, monarchy or dictatorship, Kleptocracy is not an official form of government. The sole purpose of a kleptocratic government is to first and foremost exercise power based on the individual enrichment of its members.

Kleptocracy comes from the Greek words, “kleptes” (meaning ‘thieves’) and “kratos” (meaning ‘strength’). Thus, a kleptocratic government is a group of political body where officials are politically corrupt and financially self-interested.

Historically, it was found as a system in ancient Greece, but in society, the system of “governance by thieves” is more perfect due to the nature of states and leaders. Kleptocrats usually refer to public money as if it were their personal bank account, spending money where they consider it necessary. Many kleptocrats also covertly transfer budget money to classified bank accounts in foreign countries, so as to ensure a luxurious existence in case of their removal from power, or, if necessary, escape from the country.

The Party in power actually forms a system of organized theft. In order to survive and advance, it is forced to pretend to defend certain “values”, while its main task is to provide financial support to those who support it.

Kleptocracy describes the situation in a country where the corruption of the highest political institutions has been brought to a level when the government exists only for the personal gain of the individual and parties that make it, at the expense of the wider population and often out in the open.

Kleptocracy is characterized by corruption, lobbyist, money laundering, and neglect of long-term goals. In states where kleptocracy rules, the authorities have public property as their private property, and they either spend money on their own luxury or transfer them to accounts of foreign countries, thus providing themselves with a comfortable life in exile in case of loss of power.

The kleptocratic practice occurs in various forms, such as setting up companies that are sold to the government or members of his family, extorting money from business people for “humanitarian actions”, the ruling party embezzling money from state funds and turning foreign investments to their advantage. The consequences of such a regime cause the weakening of the state economy, state policy and civil rights. The money that kleptocrats steal is often taken from funds laid aside for the construction of public needs, such as hospitals, schools, roads, parks – which additionally enhances the quality of life in the country that is managed by kleptocrats. Kleptocracy disregards the multiparty authority due to the association of political elites, and thus
undermines both democracy and any other political format under which the state is.

For over twenty years, they have been trying to convince us that they were building democracy. We are still convinced that they are only interested in material values. We are economical at the bottom – among the poorest countries of the world. Modern Nepalese government has many names- pseudo-democrats, traitors, elitists and one of the main names of the Nepalese government is…..kleptocrats. Systematic theft leads to the fact that officials and entrepreneurs who refuse to participate in corrupt schemes, in various ways, move away from power and business. They do not just steal- they teach how to steal from the whole country.

Honest work becomes unprofitable. To be engaged in production becomes unprofitable. Investment in superior technology is not profitable. It is profitable only to steal, including those who honestly work, who are engaged in production, and are trying to develop technology.

Impunity, prevarication, bribery, political corruption, and misuse of public power to obtain illegitimate advantages in a secret way are the forms of cronyism that leads to kleptocratism.

The appointment of different positions in the government by taking money proves that this country is not only controlled by kleptos (thieves or thieves). They have evolved, from klepto to mafioso (the organization called the mafia). The mafia helps to elect a politician to gain power. They use illicit money from bribery, corruption, project mark-ups and budget lapses for the campaign.

Power is necessary to perpetuate hegemony, political power, authority, capital power as well as the power to monopolize the law. Law and justice need to be mastered to protect their colleagues who are involved in legal matters. Minimum punishment is light, and when sentenced, they go to prison but can go in and out as they desire.

The characteristic of the kleptocratic state, among others, is that the level of corruption in the bureaucracy is very high. This bureaucracy refers to the executive, the legislature, and the judiciary. Kleptocracy often enriches its corrupt bureaucrats and partners by exploiting natural resources. People’s prosperity is often sidelined for the sake of gaining power and possessions.

The crime of corruption in Nepal has reached a chronic point. The decline or lack of improvement in ‘political accountability’ is almost certainly one of the main problems of Nepalese political development.

This fact can be seen from the continued spread of corruption cases or bribery involving many public officials (ministers, former ministers, governors, mayors, district heads), members of parliament at various levels or political party leaders. Political accountability is one of the important elements of democracy, to work well and to bring the most benefit to all citizens. Political accountability refers to the obligations and responsibilities of public office holders to take policy and take steps for the public interest as a whole. Otherwise, the relevant public office holds legal and political consequences. Kleptocracy threatens democracy. If idiocracy is a dictatorship of stupidity, then kleptocracy is a higher degree of idiocracy.

Why Is There Not A Hindu Nation?

In the name of secularism, our leaders have been felling their personal interest and these people have also put the country’s integrity and security on a stake. Religion is the way that helps every person formulate his life’s journey successfully. Hinduism was not rejected by the people of Nepal. Credit goes to Girija Prasad Koirala and his team who helped abolish the 240-year-old Hindu monarchy and transforming the impoverished country into a secular republic.

By Deepak Raj Joshi

Jan. 27, 2019, 12:02 p.m. Published in Magazine Issue: VOL 12 No.12, January 25, 2019 (Magh. 11 2075) Online Register Number: DOI 584/074-75

 

Just before we abolished centuries-old Hindu monarchy and established the republican nation, Nepal used to be the only constitutionally declared Hindu nation in the world. Maoists and their shadow Democrats declared Nepal a secular state by getting rid of the Hindu state tag.

We all are firstly guided by the social norms, values, traditions, and customs, which are based on religion. Religion is the way that helps every person formulate his life’s journey successfully. Religion is the aroma of society. Hinduism in Nepal is not a religion, but a way of life and it is naturally secular.

Let’s examine the origins of secularism as an idea. It begins with the mindset of the Ancient Greek philosophers to see the society at that time using metaphysical dualism by distinguishing between worldly and spiritual matters. Assumptions that divide the aspects of life are categorized into two parts, namely spiritual and secular. Matters related to religion are identical with the spiritual matters and the things related to the world are identical with the secular. This is the beginning of the birth of secularism. While in terms of epistemology, secular comes from the Greek word “speculum” which means ‘worldly’ in the dimension of space and ‘now’ in the dimension of time. Secularism was a philosophy of atheists for a few decades.

In the name of secularism, our leaders have been felling their personal interest and these people have also put the country’s integrity and security on a stake. Religion is the way that helps every person formulate his life’s journey successfully. Hinduism was not rejected by the people of Nepal. Credit goes to Girija Prasad Koirala and his team who helped abolish the 240-year-old Hindu monarchy and transforming the impoverished country into a secular republic. Religion for Nepalese people is something we are proud of and carry it as a part of our identity. We are a victim of Pseudo-secularism. Secularism is considered to be one of the basic vows of leftist ideology but it was introduced with the help of the Nepali Congress.

Nepal is considered to be one of the fastest-growing Christian populations of the world. Based on official data, in 1951 Nepal did not have any Christian population and in 1961 we had 458 Christian missionaries. By 2001, Christian population grew to nearly 102,000. Now we have 1.5% Christian of the total population which accounts for 437, 993 (AIN report). This proportion is expected to rise to 3.8% by 2020. Based on some reports there are more than 3000 churches in Nepal. With this growth ratio, Nepal is on the verge of becoming a Christian nation.

Politicians and bureaucrats have become greedy, cunning, and disillusioned that communal and appeasement politics in the name of pseudo-secularism is the everyday way. The elite, educated, class who had a special hand in this cultural decline of the country do not know that they are insulting Goddess Saraswati by calling themselves intellectuals. The Christian-controlled media is silent.

The Constitution was imposed on the people by force from above and it is not the people’s mandate. Let people go to referendum to decide what kind of religious freedom they want. Under the principles of Lord Shree Pashupatinath, Nepal is identified as a Vedic Sanatan Hindu nation, which is in the form of a God-goddess, Shiva Bhoomi, Gyan Bhoomi, and Gorakhbhoomi. Nepal is the land of many temples where millions of Hindus visit each year.

Although the anti-Hindu ideology and the anarchist tendencies of the Left caused Nepal to lose its reputation of being the only Hindu nation in the world and declared Nepal a secular nation, most of the leaders from the political parties receive money from Christian countries, and these members have plotted to declare Nepal a secular nation. The country is going through a very dangerous phase. Religion serves as a foundation for a free society. Religion without culture is no religion and nation without religion is no nation.

Due to political instability, rampant corruption and poverty are everywhere. Christian missionaries are using venerability in our society and convince the vulnerable to follow Christ. These sick, poor and broken families see the hope and start following Jesus Christ. Most of the rural Nepalese are poor and they do not have any means and resources. They cannot even fullfill their basic needs. People without resources trust God more than people with money. These people are the easiest to manipulate. Poor people often believe that God helps and protects them. It is nothing but economic seduction of the helpless people.

Most of our leaders forget that Hinduism is the foundation of human civilization. There will not be the basis for the existence of Nepal without the Hindu religion. Over 81% of Nepal’s 28 million people are Hindus and they were not asked what kind of religious freedom they want. People of Nepal were forced into secularism even as 81 % of Hindu people are not ready to embrace secularism easily.

Secularism is an insult to the 81% of the population, that is Hindu. Secularism is such a disease that will only destroy this country. The most special feature of this disease is that the person who suffers from it feels that he is healthy and the rest of the people are sick.

There are 17 countries that enjoy the form of Christianity as a special status. Around 24 Islamic countries, and few as Buddhist nations. The sad reality is, Hinduism is the world’s oldest living religion on earth and does not have a nation of its own. A million dollar question is — why is there not a single Hindu nation?

Deepak Raj Joshi

(The author is a lecturer and IT, consultant. He also writes fiction under the name of Kapeed Joshi. He can be reached by email at [email protected].)

Populism: Democracy’s Honey Or Poison?

Politicians in the House are busy performing political acrobats without the support of rational arguments to cover all the issues people are facing in the country. Each party looks selective in sorting data that only supports the predisposition already embedded in their head by their political agenda. Populism is based on exploiting the wide ignorance of people.

By

Deepak Raj Joshi

Populism is a rapidly growing global phenomenon in recent years and Nepal is also its victim. Populism has become one of the 21st-century political keywords. Last year, at the end of November 2017, the Cambridge Dictionary stated that populism is the most searched and spoken word of 2017.

In the dictionary of sociology, populism is defined as “a peculiar form of political rhetoric, which considers the primacy and political validity of the people, views the dominant elite as corrupt, and that political goals are best achieved by means of a direct relationship between government and people, without the intervention of existing political institutions.” (Abercrombie et al., 1998).
In reality, whether you like it or not, Populism does not have a concept of a good political or economic system and it pushes the country toward unproductive and tendentious debates. Politicians in the House are busy performing political acrobats without the support of rational arguments to cover all the issues people are facing in the country. Each party looks selective in sorting data that only supports the predisposition already embedded in their head by their political agenda. Populism is based on exploiting the wide ignorance of people.
Just popularity is not enough for politics. Rich elites share the political power to manipulate the rules of the economic game, undermining democracy. If you want to succeed in politics, then only name, money and fame are not available for it. The first is enough if the politician is able to develop his political program based on people’s instincts and reactions.

Politicians are influencing ordinary people’s emotions and wanting to gain support from uneducated people even in cases where they do not have the knowledge they could reasonably be able to make.

Politicians often turn to the tools of demagoguery, fear, and prejudice to win their support. This kind of populism tells us that this part of the political elite is despising the ordinary people. Although the political participation of ordinary people in democratic societies is decisive, the political elite does not demand political parties, so the people understand things, it’s more about the voter’s feelings. The formulated reasoning is logical and true.
Well, the formulation of democracy cannot be perfect, yet in today’s politics, especially in a liberal democracy, populism is considered the greatest enemy of daily politics.
Both politicians and people addicted to populist policies take into account their short-term interests.
There were words about which populist ideas best pass in the region, which politicians are most flirting with the people, the connection of populism with nationalism, the use of the anti-corruption slogan for populist purposes. Or the extent of populism in Nepal!
The main characteristic of populism is belief without proof and majority opinion that does not suffer any questioning. Most of the time In political discussions and in the media, the concept of populism is often mentioned as a threat.
Populist leaders usually form a person’s cult around themselves. They are trying to establish direct and direct links with the people who they claim to represent and direct their hopes and fears. Needless to mention the name but e do see such leaders in most of the political parties in Nepal.
Modern populism has more complex goals and makes more radical statements than that of its predecessor. A central ingredient of populism is nationalism, the source, after religion, of the deadliest wars humanity has suffered.
In the political sphere, populism often leads to the destruction of democratic institutions: populists have the opportunity to gain a foothold in power on the wave of short-term achievements, but as the situation deteriorates, they abandon democratic procedures, promising prosperity as they defeat external and internal enemies.
Political populism threatens progress. It always is accompanied by economic populism (irresponsible fiscal and monetary policies, manipulation of property, etc). Populism is a policy aimed at protecting the interests of the common people and offers simple solutions to complex problems. It works best in societies with a high level of dissatisfaction with the power policy and low level of political education of citizens.
Political populism is an instrument in the struggle for power, but its economic consequences are not unambiguous. The party, which comes to power on the wave of populist slogans, can pursue any economic policy.
In politics, a lie is not accepted, at least by definition but making that is the truth is a marketing and marketing is a beautiful illusion.

Populists do not offer intelligent solutions, instead – some fantasies. The political orientation is not important for populism, because it does not care about the truth and concrete proposals for changing the situation in one area or another for the better. Populism is a manipulation of feelings made by charismatic leaders. The more politicians try to connect with the emotions of the people, the more they move away from what the people want. Populism is not an ideology. It is nothing but a trick.

Populism is the manipulation of feelings made by charismatic leaders. They do not have intelligent solutions but only have fantasies and it is an instrument in the struggle for power. Our Democracy is becoming victim of populism. The main characteristic of populism is belief without proof. Our political analysts believe that communism is just a threat to liberal democracy and freedom, but in reality, populism is a real threat. For these populist so-called leaders, the political orientation is not important, because they do not care about the truth and concrete proposals for changing the situation in one area or another for the betterment of all. Populist politicians always speak against the elite or against the bureaucracy. Populism is to politics what fever is to life. Populism is not exactly a disease, it is a symptom, it is politics that brings fever to life.

Nov. 23, 2018, 8:34 p.m. Published in Magazine Issue: VOL 12 No.08, November 23, 2018 (Mansir. 07, 2075) Online Register Number: DOI 584/074-75

आफ्नै ‘हत्यारा’लाई काँधमा बाेकेर हिँड्ने नेपाली कांग्रेसलाई खुल्ला पत्र

  • दीपक राज जोशी

देशको अस्थिर राजनीति र यसले नेपाली कांग्रेसलाई कति नोक्सान पारेको छ भन्ने कुराको गतिलो उदाहरण हालसालै कांग्रेस महासमिति बैठक र यसमा सदस्यहरु बिच भएको किचलो हो। धर्मनिरपेक्ष राष्ट्र घोषणा भएको संवैधानिक व्यवस्थामा मुलुक  चल्दै आएको लामो समयपछि यसको अर्थ खोज्दा यो परिस्थितिको सिर्जना भएको हो। हामीकहाँ हाबी भएको ‘तातै खाउँ जल्दै मरौँ’ गर्ने गलत अभ्यास नै यसको जड हो। जसले नेपाली राजनीतिमा दुरदर्शिता शब्दको धज्जी उडाएको छ।

विनाशकाले विपरीत बुद्धि, निभ्ने बेलामा बत्ती चर्को बल्छ भन्छन्। मुलुकलाई धर्म निरपेक्ष बनाउनका लागि १७/१७ करोड लिने, नेपालका कलकारखाना सबै बेच्ने, चप्पल लगाएर काठमाडौं आएकाहरुले अरबौँ कमाउने, लाउडा काण्ड घटाउने, विदेशमा पैसा थुपार्ने, आफन्तलाई मात्रै पद दिने, छाेराछोरीलाई सरकारी पैसाले  विदेश पढाउनेहरु भ्रस्टाचारी भएनन्।

तर यो देशका केही नेता जसले संगठनभन्दा बाहिर केही सोचेनन् र पार्टीको भलाइको लागि जीवन समर्पण गरे तिनलाई नै भ्रस्टाचारीको बिल्ला भिराएर आफ्नो बाटो सफा गर्ने, बाहियात अभियोग लगाएर जीवनभर अकुत सम्पत्तिलाई सेतो धन बनाएर देखाउनेहरुको खुरापाती दिमागको सिकार बनाउने  काम भइरह्यो। अझ दुःख को कुरा के भने नेपाली कांग्रेसकै आफ्ना कार्याकर्ता ले पनि आफ्नै पार्टीका तिनै नेता लाई भ्रस्टाचारी भन्दै प्रचार प्रशार गर्छन् जसलाई बिभिन्न बहानामा राजनीति बाट बाहिर राखेर देश लुट्नेहरुको चहलपहल भइरहेछ।

कस्तो बिडम्बना तपाईं मेरो लेबलमा उक्लिन सक्नुहुन्न म तपाईंको लेबलमा गिर्न सक्दिन। हो ठ्याक्कै यस्तै छ अहिले नेपाली कांग्रेस भित्रको हालत। एउटा उखान छ नि सुँगुर लाई स्वर्ग जान्छस् भन्दा त्यहा पनि फोहोर चिज खान पाइन्छ भनेर भन्थ्यो रे । के गर्ने सोच नै गरीब भएका हरूबाट के नै आशा गर्न सकिन्छ र! पहिला असल मान्छे बन्ने कोशिस गर्नुहोस् । त्यस पछि कांग्रेस  कम्युनिष्ट जे बन्ने हो बन्नु होला।

यो देश मा सच्चा कांग्रेस  त्यो हो जसले चुनावमा रेणु दाहललाई बोकेर हँसिया हथाैड़ामा भोट हाल्यो, जसले बाबुराम भट्टराईलाई भोट हाले भन्ने कुरा यतिसम्म प्रचार गरियो कि लाग्यो- कांग्रेसलाई छानी-छानी मार्नेलाई नै काँधमा बाेकेर हिँड्नेहरु सच्चा  कांग्रेस नभए अरु को हुन सक्छन् ?

आजकल फेसबुक को कमेन्ट हेर्दा  नेपाली कांग्रेसका नेता र कार्यकर्ताको स्तर गिरेको देख्दा घृणा लाग्छ।  के गर्ने उमेर पुगेर बुद्धी विकास नहुने रहेछ । पार्टी बलियो र राम्रो तब हुन्छ जब तपाईं पार्टी भन्दा माथी उठेर देशको भलाई को बारेमा सोच्नु हुन्छ।

मृत्यु एक ध्रुवसत्य हाे,  जसको कारण रोग व्याधि वा आकस्मिक हुन्छ।  रोग लाग्ने विभिन्न कारणहरू हुन्छ्न् जस्तो समाजिक,  राजनैतिक, मानसिक। कांग्रेसकै होनाहार नेता खुम बहादुर खड्का को राजनीतिक जीवन विभिन्न  कारणबाट ग्रसित भयो। खुम बहादुरको मृत्युको भागिदार नेपाली कांग्रेस पनि हो। नेपाली कांग्रेसभित्रै कसलाई कसरी कसले फसायो त्यसको लेखाजोखा  समय आएपछि आफै हुन्छ।

कस्तो दुर्भाग्य  पार्टीका केही नेता जसले संगठन विस्तार गर्न कुनै कसर राखेनन्, तिनै कांग्रेसबाट पराया भए । बिडम्बना- बाबुराम, प्रचण्डहरु कांग्रेसका सहयात्री भए। अरबौं लुट्नेहरु राम्रा भए। एक दिन कांग्रेसले यसको मूल्य चुकाउनु पर्नेछ।  समयले बताउला को भ्रष्टचारी हो को होइन भनेर। युगले सत्य अोकल्ने पुस्तक जन्माउला जसले बताउनेछ को सही हो को गलत हो भनेर। कुर्नुपर्ने समय मात्रै लामो लाग्ने हो, यसको मतलब यो होइन कि सत्यको जित हुँदैन।

हुनत दोष कांग्रेस को मात्रै होइन। यहाँ सबै पार्टीका नेता र कार्याकर्ताको चरीत्र एउटै छ। तर पनि कांग्रेसकमा यसको अभ्यास धेरै छ। बहुदल आएपछि स्पष्ट बहुमत  ल्याएको नेपाली कांग्रेस आफै अगुवा बाटो हगुवा भए पछि अरु बाट के नै आशा गर्न सकिन्छ र? अनुशासन बिनाको संगठन, विचार बिनाको राजनीति ले देशको भविष्य कसरी बनाउला र? महात्मा गांधीले भनेका छन्, “बिनासिद्धान्तको राजनीति एक पाप हो।”

हाम्रा अधिकांश नेताहरू, उनीहरूको राजनीतिक विचारधाराको बाबजुद, निजी शक्ति सुरक्षित गर्न व्यस्त छन्। राजनीतिक शक्ति प्रयोग गरेर धन कमाउने, राजनैतिक परिदृश्यहरू सधैं त्यस्ता हुन्छन् जस्तो लाग्छ, तिनीहरू केवल आफ्नो स्थान परिवर्तन गर्छन् र अनावश्यक काम त्याग्न सक्दैनन्। चरित्र परिवर्तन त मुश्किलकै कुरा हो। जब सिद्धान्त मर्छ अनि विचारधारा पनि मर्छ।

नेपाल  विद्यार्थी संघले विद्यार्थीको हकहितको काम गर्दैन, तरुण दलले  देशका तरुणको बारेमा सोच्दैनन् महिला संघले महिलाको हकहितको लागि आवाज उठाउँदैनन्। आखिर केका लागि यी संगठनहरु ? आफ्नो गुट बलियो बनाउनलाइ मात्रै यी संगठनलाई परिचालन  गरिन्छ।

नेपाली कांग्रेस  पार्टी (कम्पनी) कार्यकर्ताहरू (उपभोक्ताहरू) र भोट (मूल्य) भएको छ। भोट त्यस्तो मुद्रा हो जसलाई प्रयोग गरेर नेपाली कांग्रेस पार्टी कार्यकर्ताहरू, नेताहरू उत्पादन र किनबेच गरेर हामी आफ्ना अपेक्षाहरू पूरा गर्ने सपना देख्छौँ तर कहिल्यै पार्टी कार्यकर्ताहरूको  सपना साकार हुँदैन।

कुनै बेला  प्रजातन्त्रको लागि लड्ने यि संगठनहरु  बिगत ३० बर्ष के का लागी लडेका छन्? नेपालबन्द गर्ने,  ढुंगा हान्ने प्रवृत्तिको अन्त्य भयो भने सायद यी संगठनको औचित्य समाप्त  हुनेछ। अबको भातृ संगठन कस्तो हुनुपर्छ भनेर छलफल गरेको कमै सुन्न पाइन्छ। आफ्नै र आफ्नै नेता हरुलाई गाली गरेर माथि जानेको भिड छ। न त तिनीहरुलाई सिद्धान्तको प्रबाह छ, न त विचारधारा को नै।

सबै हेर्दा लाग्छ- निष्ठा र आदर्शको राजनीति नेपाली कांग्रेसको भाग्यमा नै छैन। नेपाली कांग्रेस  र नेपालका सबै पार्टीमा निष्ठाको विचलन छ। नैतिक मूल्य र मान्यता छैन। नेपालका राजनैतिक पार्टीहरु विदेशीको गोटी भएका छन्।

सत्तामा बस्ने पार्टीले राम्रो काम कहिल्यै नगर्ने, सत्ताबाहिर बस्नै नसक्ने, रोएर कराएरै भए पनि सत्तामै टाँसिरहनुुपर्ने ! सत्तामा बसेपछि जनता बिर्सने, छोरी ज्वाइँ, सम्धी, भाञ्जाभाञ्जी, आफ्नो गुटका कार्यकर्ताहरुको मात्र हित हेर्ने। हिजो पुराना नेताहरुले तुलसी भनेर धतुरोको बिउ रोपेछन, आजकल नेपाली कांग्रेसमा  तुलसी कम र धतुरो बढी देखिन्छन्। धतुरो बाट के नै आशा गर्न सकिन्छ र ?

नेपाली कांग्रेस  पार्टी (कम्पनी) कार्यकर्ताहरू (उपभोक्ताहरू) र भोट (मूल्य) भएको छ। भोट त्यस्तो मुद्रा हो जसलाई प्रयोग गरेर नेपाली कांग्रेस  पार्टी कार्यकर्ताहरू नेताहरू उत्पादन र किनबेच गरेर हामी आफ्ना अपेक्षाहरू पूरा गर्ने सपना देख्छौँ तर कहिल्यै पार्टी कार्यकर्ताहरूको  सपना साकार हुँदैन। यो खेल सधै नै चली रहन्छ। यदि सत्य बोल्नु गलत हो भने मलाई सही देखिनु छैन। कृष्ण प्रसाद भट्टराई र गणेश मान सिंह नअट्ने नेपाली कांग्रेसको भविष्य उज्वल छैन। निष्ठा र आदर्शको लागि कृष्ण प्रसाद भट्टराई र गणेश मान सिंहले नेपाली कांग्रेस छोड्नुभयो तर निष्ठा, आदर्श छोड्नु भएन।

नेपाली कांग्रेस तब  बिग्रियो जब देखि पार्टीमा पैसाको आडमा टिकट खरिद बिक्रि  र पैसाकै आडमा चुनाव जित्न खोज्ने गलत अभ्यास शुरु भयो। नेपाली कांग्रेस एउटा पुरानो र ठुलो संगठन हो पार्टीको  चुनाब मा मत बाँडिए पनी मन बाँडिने अनी पार्टी भाँडिने काम कसैले नगर्नुहोला। यो कांग्रेसको लागि सबैभन्दा ठूलो दुर्भाग्य सावित हुन्छ। फरक केवल सोच को हो, सिढी माथि पनि जान्छ, तल पनि जान्छ। शब्दमा होइन काममा विश्वास गर्नुहोस्। फोटो खिचेर बैठकमा सजाएर काम सकाउने कांग्रेस पनि धरै देखियो। बजारमा फेसबुके कांग्रेस धेरै छन्। कांग्रेसलाई नै गाली गरेर म असल कांग्रेस हुँ भन्नेहरुको पनि कमी छैन। आजकल त्यसैले होला म र मजस्ता अरु धेरैको विचारमा बढी नै तीतोपन भेटिन्छ। आखिर इतिहास, जित्ने योद्धा हरु को घोडा न  रहेछ।

कस्तो बिडम्बना, गुटकै राजनीतिले र अहंकारले नेपाली कांग्रेस लाई खत्तम पार्ने भयो। यो पत्रमा मैले नेपाली कांग्रेसलाई विरोधको लागि बिरोध गरेको होइन। नेपाली कांग्रेस भाषण मात्र गरेर शासन गर्दै रासन कुम्ल्याउने भ्रमजीवीको मात्र नबनोस्, नेपाली कांग्रेस हामीजस्ता काम गरेर थोरै भए पनी पैसा कमाएर माम खाने श्रमजीवीको पनि  बनोस् भन्ने चाहना मात्रै हो।

मित्रहरु, अध्ययन गर्नुहोस् नेपाली कांग्रेसमा कुन नेताको पार्टीप्रति कति देन छ ? आज नेपाली कांग्रेस कमजोर भएको नीच सोच भएका कार्यकर्ता र नेताले गर्दा हो। सोच बदल्नुहोस्, सबै चीज बदलिन्छ।

Posted By News24Nepal.TV || Date: 23 December, 2018